Charakterystyka miejscowości
Podmokle Małe to wieś położona w gminie Babimost, w powiecie zielonogórskim województwa lubuskiego. Zajmuje powierzchnię ponad 1040 ha. Miejscowość leży w odległości 2,5 km od Babimostu nad rzeką Gniła Obra. Jej mieszkańcy żyją głównie z rolnictwa i pracy w zakładach przemysłowych w Babimoście. Podmokle Małe położone jest w bliskim sąsiedztwie Podmokli Wielkich, Lasek i Babimostu. Ośrodki administracyjne, akademickie, kulturalne i przemysłowe znajdują się w Zielonej Górze, Świebodzinie, Sulechowie. W miejscowości znajdują się 96 gospodarstwa domowe oraz 75 gospodarstw rolnych – produkcji mieszanej. Ogółem wieś zamieszkuje 446 osób ( stan na 30.12.2011 roku), natomiast Laski Dolne zamieszkuje 35 osób.
Na terenie Podmokli Małych znajduje się Zespół Edukacyjny, sala wiejska, remiza strażacka, boisko sportowe oraz Gminny Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych i Izba Pamięci w Zespole Edukacyjnym.
Cały obszar wsi jest zelektryfikowany i zgazyfikowany. Zasilanie elektroenergetyczne na poziomie 15 kW odbywa się z istniejących stacji zlokalizowanych w Wolsztynie, poprzez napowietrzną linię przesyłową zbudowaną na konstrukcjach żelbetowych wraz ze stacjami transformatorowymi. Większość mieszkańców posiada telefon i możliwość korzystania z sieci internetowej.
Miejscowość Podmokle Małe jest w pełni zwodociągowana. Woda dostarczana do posesji posiada bardzo dobre parametry jakościowe. Wieś posiada także sieć kanalizacyjną wybudowaną w roku 2010, z którejścieki doprowadzane są kolektorem przesyłowym do nowoczesnej oczyszczalni ścieków w Babimoście.
W latach 1982-1987 w sołectwie Podmokle Małe przeprowadzono inwestycyjne odtworzenie urządzeń melioracji szczegółowej na ogólnej powierzchni użytków rolnych 112,3 ha, z czego 39,8 ha stanowią grunty orne w tym 8,5 ha drenowane oraz 72,5 ha użytki zielone. Długość rowów melioracyjnych wynosi 25600 m. Wybudowano 115 przepustów o łącznej długości 645 m, 9 zastawek piętrzących wodę.

Historia miejscowości
Nazwa wsi Podmokle Małe jest nazwą topograficzną. Wieś leży nad jednym z dopływów Obry. Dookoła wsi znajdują się grunta bagniste i podmokłe. Stąd prawdopodobnie pochodzi nazwa Podmokle. W pobliżu znajduje się bliźniacza wioska Podmokle Wielkie. Dziś wsie różnią się tym, że w Podmoklach Wielkich mieszkają rolnicy posiadający większe gospodarstwa rolne, natomiast w Podmoklach Małych mniejsze. Obie wsie stanowią jedną gromadę i jedną całość kulturalną.
Podmokle Małe to stara osada słowiańska. Według „Tajnego memoriału niemieckiego” Podmokle Małe istniały już w okresie przed pierwszą kolonizacją niemiecką. Te źródła potwierdzają, że było to osiedle słowiańskie. Jego mieszkańcy prawdopodobnie w większości parali się rybołówstwem. Od około roku 1257 obie wsie jak i cała babimojszczyzna stanowiły własność klasztoru Cystersów w Obrze. W okresie reformacji wsie te nie przeszły na wyznanie ewangelickie. Wioski po przyłączeniu do Prus w 1793 roku nadal zamieszkiwała ludność polska. W 1794 roku mieszkańcy Podmokli biorą udział w powstaniu kościuszkowskim. W 1796 roku Prusy skonfiskowały dobra duchowieństwa, przyjmując je pod administrację skarbu królewskiego. Dobra klasztoru zostają darowane junkrom pruskim i wyższym urzędnikom za zasługi dla monarchii pruskiej. Wielkie i Małe Podmokle otrzymał pruski radca rycerski Ritterschaftsrrath von Unruh. W 1819 roku chłopi zostają w Podmoklach uwłaszczeni.
Na terenie wioski można się spotkać z niemieckimi nazwiskami np. Stein, Weimann. Są to nazwiska osadników niemieckich, którzy ulegli kolonizacji, gdyż wyznawali religię rzymskokatolicką. Nawet niektórzy przywódcy polscy z lat 1918 – 39 noszą niemieckie nazwiska np. Reimann, Obst, Sommer, Weimann. Mimo długiego okresu panowania Prus, nie udało się pozyskać włościan mówiących po polsku dla niemczyzny. Między innymi dzięki takim proboszczom jak ks. Władysław Schwab i ks. Karol Meissner, którzy byli fanatycznymi agitatorami światopoglądu narodowo – polskiego udało się zachować mieszkańcom wsi język polski i polskość.
Podczas powstania wielkopolskiego 18 mieszkańców Podmokli zbrojnie walczyło o przyłączenie swoich ziem do Polski. Po odcięciu od ojczyzny podmoklanie nigdy nie stracili nadziei na powrót do Macierzy. Okres międzywojenny to lata walki o zachowanie polskości. Powstają polskie organizacje społeczne, i polskie szkoły. W 1906r. jesienią doszło w Podmoklach do wybuchu strajku szkolnego. Żądano aby nauka religii i odmawianie modlitwy przed lekcją nie odbywało się w języku niemieckim. Rodzice zastrajkowali poprzez zatrzymanie dzieci w domach, a niektórzy złożyli nawet pisemne oświadczenia, że życzą sobie aby ich dzieci uczono religii w języku polskim. Rząd pruski zastosował w stosunku do nich kary pieniężne, oraz zwiększył podatek. Dzieci „oporne” ulokowano w ostatnich ławkach w klasie, a po zlikwidowaniu strajku wiosną 1907r. musiały przez dłuższy okres przychodzić na dodatkową naukę języka niemieckiego, codziennie na 2 godziny po południu. Kiedy procesy germanizacyjne nieco złagodniały i stworzyły się warunki pozwalające mniejszościom narodowym na otwieranie własnych szkół, powstał Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech. Organizacja ta na terenie Podmokli gromadziła podpisy, sporządzała wnioski i wysyłała je do władz niemieckich z prośbą o utworzenie polskiej szkoły. 11 czerwca 1929r. Jan Baczewski wybitny działacz polonijny i poseł uroczyście otworzył Polską Szkołę Mniejszościową w Podmoklach Małych. Była to 27 szkoła polska w Niemczech. W pracach organizacyjnych przy jej tworzeniu aktywny udział brali: Antoni Rychły, Stanisław Brychcy , Jan Szymański, Ignacy Fabiś i Józef Stachecki. Niemcy byli bardzo zaskoczeni gdy okazało się, że do nowo otwartej szkoły uczęszcza 70 dzieci, a w niemieckiej pozostało tylko troje. Uroczystego poświęcenia dokonał proboszcz parafii babimojskiej ks. Karol Meissner, który uczynił to pomimo licznych gróźb ze strony władz niemieckich, gdyż sam był Niemcem. Początkowo lekcje odbywały się w budynkach szkół niemieckich, jednak wkrótce Niemcy rozpoczynają walkę ze szkołami polskimi, co zmusza Polaków do poszukania własnych siedzib. Wówczas mieszkańcy oddają izby w swoich prywatnych domach, które zostają zamienione na klasy lekcyjne. Należy tu wspomnieć o wspaniałej grupie nauczycieli, o których do dzisiaj ich żyjący jeszcze uczniowie mówią z ogromnym szacunkiem. W Podmoklach Małych uczyli Bronisław Wojnowski, Stanisław Karczewski, Stanisław Żurawski, Józef Groth i Edmund Styp-Rekowski. 5 sierpnia 1934 roku delegacja z Podmokli uczestniczyła w podniosłej uroczystości w Warszawie „Ślubu Rodła z Wisłą”. Był to symboliczny chrzest wiślaną wodą sztandarów rodła. Rodło było odznaką Związku Polaków w Niemczech. Był to znak graficzny biegu Wisły z zaznaczeniem Krakowa, jako symbolu łączności z narodem polskim i jego kulturą.
Wraz z wybuchem II wojny światowej rozpoczęły się aresztowania polskich działaczy i nauczycieli. Mężczyzn wywieziono do więzień i obozu koncentracyjnego w Oranienburg - Sachsenhausen, natomiast kobiety umieszczano w obozie koncentracyjnym Ravensbruck. Należy tu wspomnieć o wyjątkowej rodzinie Rychłych, z której aż cztery osoby giną w obozie. Na zawsze Podmokle Małe wraca do Polski w noc 29 stycznia 1945 roku. Wsie Małe i Wielkie Podmokle wchodzące w skład gminy Babimost. 15 stycznia 1973 roku zostały „w uznaniu dla bohaterskiej postawy mieszkańców w walce z naporem germanizacyjnym oraz o narodowe i społeczne wyzwolenie” odznaczone Dekretem Rady Państwa Krzyżem Grunwaldu II Klasy.
Przedstawiona pokrótce historia Podmokli Małych ukazuje niepowtarzalną, tragiczną i wzniosłą historię polskiej wioski, której mieszkańcy przez długie lata musieli walczyć z okupantem, musieli walczyć o polską mowę i powrót do Macierzy. Tak ciężko doświadczeni przez los nigdy się nie załamywali, potrafili się jednoczyć i wspólnie działać dla dobra ogółu. To ma niewątpliwy wpływ ma umiejętność zorganizowania się, zaangażowania w prace na rzecz wioski i lokalnego społeczeństwa. Po dziś dzień kultywują swoje tradycje i tożsamość. Taką historią mogą się pochwalić tylko nieliczne miejscowości pogranicza.
Po wojnie i powrocie do Polski ludność nie musiała się jednoczyć w walce o niepodległość, ale walczyła o poprawienie swojego bytu i zachowanie tradycji i kultury. Swoją działalność dalej prowadził klub sportowy „Jedność”, który był założony w 1929 roku kiedy to skupiał Polaków. Cechą godną podziwu jest to, że miejscowa ludność zawsze pozostała skromną i nie oglądając się na innych, sama była inicjatorem wielu akcji i czynów społecznych.

Przestrzenna struktura miejscowości
Na obrzeżach obrębu przebiega droga wojewódzka Babimost– Świebodzin. Wieś połączona jest z Babimostem drogą powiatową utwardzoną. Drogi gruntowe, gminne, dojazdowe do pól utrzymane są w dobrym stanie. Łączna długość wszystkich dróg wynosi około 46km.
Podmokle Małe dysponują ściśle zwartą zabudową gospodarczą i mieszkaniową, charakterystyczną dla tych terenów. Świadczy to o wielowiekowej wysokiej kulturze rolnej.
W odległości 0,3 km został wybudowany przez mieszkańców Podmokli Małych i Podmokli Wielkich wspólny kościół filialny. Służy on mieszkańcom obydwóch wiosek.
W 2004 roku została wybudowana ścieżka rowerowa z mostkiem łącząca obydwie wsie, zamontowano już lampy oświetleniowe, które ją oświetlają. W wiosce funkcjonuje sala wiejska, która skupia życie kulturalne wioski i zarazem służy jako sala gimnastyczna dla uczniów szkoły podstawowej, a popołudniami dla młodzieży starszej. Centrum wioski stanowią: Sala Wiejska, Remiza Strażacka, Zespół Edukacyjny.
Sala Wiejska- po odzyskaniu niepodległości wybudowano drewniany barak, który spełniał rolę sali wiejskiej. W nim skupiało się życie kulturalne wioski. Przy sali odbywały się „majówki” kultywujące tradycje zabaw na wolnym powietrzu. W 1962 roku dzięki mobilizacji całej wioski postawiono w tym samym miejscu nowy obiekt, który po licznych remontach i modernizacjach istnieje do dziś. Nadano mu imię Franciszka Sarnowskiego. Spełnia on rolę sali wiejskiej: organizowane są w nim zabawy, spotkania, biesiady i uroczystości rodzinne. Z pomieszczeń kuchennych korzysta Koło Gospodyń Wiejskich. Sala spełnia także funkcję sali gimnastycznej dla uczniów Szkoły Podstawowej oraz klubu sportowego „Jedność” i mieszkańców. W części obiektu znajduje się kawiarnia będąca miejscem spotkań młodzieży i mieszkańców.
Remiza strażacka- w 1973 roku oddano do użytku remizę strażacką wybudowaną w czynie społecznym przez członków OSP oraz mieszkańców.
W remizie znajdują się dwa stanowiska dla samochodów pożarniczych, magazyn na sprzęt gaśniczy i świetlica strażacka.
Zespół Edukacyjny- na początku lat sześćdziesiątych przystąpiono do budowy szkoły podstawowej. Do użytku oddano ją w 1968 roku. Do szkoły uczęszczały dzieci z Podmokli Małych, Wielkich i Lasek. W szkole były trzy sale lekcyjne i pokój nauczycielski. Toalety były na zewnątrz. Ponieważ szkoła była mała, pierwsza klasa uczęszczała do szkoły w Podmoklach Wielkich. To z czasem wymusiło potrzebę wybudowania nowej, nowoczesnej placówki, jaka jest obecna szkoła. Przy szkole znajdują się obiekty sportowe, Izba Pamięci oraz Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych w którym zgromadzono ponad 400 eksponatów. W 2010 roku stanął tam wiatrak typu „Koźlak”.
W Izbie Pamięci znajduje się wiele ciekawych i unikalnych eksponatów, dokumentów oraz fotografii. Jest również kącik „Jak żyli nasi przodkowie”. Wszystkie eksponaty podarowali mieszkańcy. Przy budowie obiektów sportowych czynnie udzielają się rolnicy użyczając swój sprzęt i poświęcając wolny czas.

Krajobraz
Zróżnicowane ukształtowanie terenu z wysoczyzną morenową rynną jeziora Wojnowskiego. Nizinny charakter tej krainy uformowany przez lodowce od wieków wykorzystywany jest przez człowieka. Stosunkowo czysty ekologicznie region bez kopalin. Piękne łąki, i pola zadecydowały o rolniczym charakterze tego regionu. Przeważają lasy sosnowe z niewielką domieszką lasów liściastych. Ziemie te odznaczają się różnorodnością środowisk wodnych i lądowych, skupia się tu stosunkowo duża liczba stanowisk rzadkich gatunków roślin i zwierząt.

Klimat
Klimat łagodny umiarkowany, od zachodu napływają morskie masy wilgotnego powietrza, a od wschodu kontynentalne suche masy. Klimat należy do najcieplejszych w Polsce, z małą ilością opadów atmosferyczynych i dużym nasłonecznieniem w okresie letnim. Wiatry średnio - umiarkowane głównie zachodnie, długość okresu wegetacji roślin 229 dni.

Szata roślinna i świat zwierzęcy - cenne przyrodniczo obszary
38% obrębu wsi zajmują lasy, głównie sosnowe z coraz częściej stosowaną większą domieszką lasów liściastych, w okresie jesiennym są bogate w grzyby im inne runo leśne. Na skraju obrębu w 1977r. utworzony został rezerwat „LASKI”, którego pow. wynosi 43 ha. z unikatowymi okazami drzew: wiąz, grab, buk, świerk, modrzew, klon jawor, sosna wejmutka, robinia akacjowa, kasztanowiec biały i dąb czerwony, których wiek szacuje się na 100-180 lat oraz 200 letni dąb „Kazimierz” rosnący w pobliżu leśniczówki jako pomnik przyrody.
Krzewy: leszczyna, czeremcha, kruszyna, trzmieliny. W runie występuje 41 gat. roślin naczyniowych i mszaków m. in. rosiczka okrągłolistna, przygiełka biała, mącznica lekarska. Stwierdzono występowanie 53 gatunków ptaków. Rzadkie okazy: dzięcioł średni, muchołówka mała i żałobna, pokrzywnica, gil. Zwierzęta: dzik, jeleń, daniel, sarna, lis, jenot, zając. W pobliżu zbiorników małej retencji i rzeki gnieżdżą się rodziny bobrów budując żeremie, dzikie kaczki. W północnej części obrębu licznie występuje jeleń, na polach w pobliżu lasów sarny i dziki, można też spotkać jenota i borsuka.
Rezerwat „LASKI” chroni leśne fragmenty doliny Gniłej Obry, która wraz z podmokłymi łąkami, naturalnymi oczkami wodnymi i bagnami tworzy specyficzny układ ekosystemów bogatych florystycznie i faunicznie. Rezerwat wykorzystywany jest do celów dydaktycznych przez nauczycieli z pobliskich szkół podstawowych i gimnazjum. Korzystne położenie oraz ścieżka dydaktyczna powoduje, że jest miejscem często odwiedzanym przez turystów, spacerowiczów i wycieczki.

Wody powierzchniowe i podziemne
Rzeka Gniła Obra z bardzo gęstą siecią rowów melioracyjnych, kilka zbiorników małej retencji, należy do zlewni Odry. Od kilku lat wzrasta czystość rzeki z uwagi na wybudowane oczyszczalnie ścieków, do których systematycznie podłączane są poszczególne miasta, a w najbliższych latach również naszą wieś. Zachowana została część prastarego koryta rzeki na niższych terenach. W dolinie rzeki rozległe łąki zajmują 11% ogółu powierzchni. Zasoby wód podziemnych są wzbogacone w niezliczone widoczne źródliska.

Dziedzictwo kulturowe
We wsi znajduje się otworzony w 2007 roku Gminny Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych. Prace nad powstaniem Gminnego Skansenu Maszyn i Urządzeń Rolniczych w Podmoklach Małych rozpoczęły się w 2004 roku. Z inicjatywy grupy osób, którym na sercu leży los starych maszyn rolniczych będących wytworem myśli i rąk kilku pokoleń, które już odchodzą w zapomnienie próchniejąc, rdzewiejąc nierzadko ulegają spaleniu lub idą na złom, zrodził się pomysł utworzenia skansenu. Dziś te zbiory są jedynym świadectwem wysokiej kultury rolnej tamtych czasów. Większość maszyn pochodzi od ofiarodawców, którzy są mieszkańcami okolicznych wiosek. Obecnie zgromadzono ponad 200 różnych maszyn i urządzeń rolniczych pochodzących sprzed 1939 roku. Prawie połowa jest wyeksponowana, pozostałe to maszyny o konstrukcji drewnianej, zostaną wyeksponowane po zbudowaniu drewnianej wiaty. Maszyny są naprawiane i odnawiane. Dzięki zgromadzeniu po kilka maszyn jednego rodzaju, z których każda jest inna, możemy poznać rozwój myśli technicznej naszych przodków. Są różnego rodzaju, wielkości i zastosowania pługi, kultywatory, opielacze, dołowniki, kopaczki, kosiarki, snopowiązałki, młocarnie i wiele innych.
Maszyny rolnicze wyeksponowane są w kolejności odpowiadającej chronologii prac polowych od orki po zbiór plonów. Osobną ekspozycją są maszyny i urządzenia do przetwarzania płodów rolnych (śrutowniki, sieczkarnie, rozdrabniacze itp.) oraz urządzenia do różnych prac w gospodarstwie. Wielką atrakcją jest przeniesiony i odrestaurowany wolnostojący „chlebny piec", który służył do wypieku chleba. Od 2010 roku niezwykłym eksponatem w skansenie jest wiatrak typu „Koźlak”.
Wspaniałym uzupełnieniem dla skansenu jest Izba Pamięci w Szkole Podstawowej w Podmoklach Małych z niepowtarzalnymi zbiorami. Przechowywane tam są regionalne pamiątki, które mają wychowywać młode pokolenia w duchu patriotyzmu i szacunku dla swoich przodków. Oprócz dokumentów i eksponatów związanych ze szkołą i jej patronem Franciszkiem Sarnowskim znajduje się tam dużo starego sprzętu gospodarstwa domowego, drobny sprzęt rolniczy oraz narzędzia rzemieślnicze. Przeznaczenie niektórych przedmiotów stanowi zagadkę nawet dla najstarszych mieszkańców. Zebrane eksponaty są kopalnią wiedzy dla regionalistów. W szkole realizowane są innowacje pedagogiczne z zakresu edukacji regionalnej, działa zespół tańca folklorystycznego, szkolna kapela koźlarska. Organizowane są zajęcia i spotkania, również z uczniami i nauczycielami z partnerskiej szkoły w Neuruppin, pokazujące i kultywujące tradycje oraz historię tych ziem. Zajęcia mają charakter wykładów i pokazów.
Ludność Podmokli Małych odznacza się głębokim umiłowaniem wiekowej tradycji i zwyczajów. Dowodzi tego wspomniana wcześniej cycha – symbol cechu rybackiego, za pomocą której powiadamia się mieszkańców o zgonie członka społeczności wiejskiej. Przyczepiona do ryby wiadomość błyskawicznie obiega całą wieś przekazywana przez sąsiada sąsiadowi. Nie może w tym czasie zostać zatrzymana przez nikogo na dłużej, ponieważ to przynosi nieszczęście.
Natomiast wszystkie aktualne ogłoszenia roznosi „dzwonkowy”, który jedzie przez wioskę dzwoniąc dzwonem. Wszyscy zainteresowani wychodzą przed bramy lub otwierają okna i pytają o wiadomości.
Innym zwyczajem jest „polterabend” czyli pulter. Odbywa się on w przededniu wesela. Sąsiedzi i znajomi rozbijają, trzaskają szkło przed bramami nowożeńców. Im szybciej matka weselna poczęstuje plackiem i wódką tym mniej bałaganu może zostać w dniu wesela przed domem. Szkło jest tłuczone na szczęście młodym.
Kiedyś obchodzono tzw. Zapusty, inaczej mięsopusty jest to piękny zwyczaj chodzenia z „siwkiem”. W okresie zapustów – w ostatnią niedzielę, poniedziałek i wtorek karnawału ludność bawi się w barwnym korowodzie przebierańców, który odwiedza gospodarstwa zbierając datki i życząc szczęścia gospodarzom.
Tradycją jest odprawianie nabożeństwa o urodzaje - „Dni Krzyżowe”. Przed wybudowaniem kościółka nabożeństwa odbywały się przy przydrożnych kapliczkach.
Innym zwyczajem, który jest kultywowany od niepamiętnych czasów jest „obrusło” polegające na opasaniu kapliczki pierwszym zżętym zbożem. Jest to prośba o urodzajne żniwa. Podziękowaniem za żniwa jest wieniec dożynkowy pleciony co roku przez pięć kolejnych gospodarstw i składany w ofierze na mszy dożynkowej.
Do tradycji należy darcie pierza tzw. „piórnica”. Odbywa się ona w czasie wolnym od hucznych zabaw. Wieczorami zbierają się gospodynie wiejskie i drą pierze wymieniając między sobą nowinki i ploteczki wiejskie. Kiedyś podstawą posagu były pierzyny i poduchy wykonane z pierza dartego w czasie piórnic.
Od czasu do czasu organizowane są biesiady folklorystyczne. Występują na nich okoliczne kapele i zespoły ludowe, a cała sala śpiewa razem z nimi. Kapele grają na regionalnych instrumentach muzycznych: koźle weselnym, sierszeńkach oraz skrzypcach i klarnetach.
W celu integrowania sołectw i ich mieszkańców organizowane są przez Rady Sołeckie z Podmokli Wielkich, Małych i Lasek oraz Szkołę Podstawową Turnieje Sołectw. Drużyny z poszczególnych wsi biorą udział w zmaganiach sportowych i zręcznościowych. Turniej kończy się zabawą na wolnym powietrzu do samego rana.
Obecnie w szkole kultywuje się tradycję poprzez edukację regionalną. Prowadzi się zajęcia nauki gry na unikalnych dudowych instrumentach muzycznych: sierszeńkach i koźle weselnym. Młodzież bardzo chętnie uczestniczy w zajęciach.
Oprócz gry na tych pięknych instrumentach młodzież występuje w zespole folklorystycznym grając na dzwonkach i fletach oraz śpiewając ludowe przyśpiewki. Swoimi występami młodzież uświetnia uroczystości szkolne, wiejskie, gminne i regionalne. Bierze udział w konkursach i festiwalach folklorystycznych odnosząc w nich sukcesy.
Wszelkie uroczystości i imprezy urządzane w Podmoklach, wykazują dużo solidarności i grupowego działania. Tradycje te sięgają chyba jeszcze czasów wspólnoty pierwotnej i świadczą o słowiańskiej wierze w siłę i moc grupy ludzkiej.

Miejsca kultu, święta, odpusty
Pomiędzy Podmoklami znajduje się kościół filialny pw. Św. Józefa Robotnika, w wiosce są 2 kapliczki- Bożej Męki na rozstajach dróg.
Odpust z okazji patrona kościoła odbywa się 1-go maja. Mieszkańcy kultywują także Dni Krzyżowe, które są modlitwą o urodzaje. Od kilku lat mieszkańcy przyjmują na nocleg oraz goszczą część Salezjańskiej pielgrzymki udającej się na Jasną Górę.

Specyficzne potrawy
Poliwka – gotowane mleko zaklepane mąką z wodą, osolone z podrobionym i moczonym chlebem.
Kwaśne jaja – jaja gotowane w koszulkach w zakwaszonej octem wodzie.
Kwyrlunka – rozkwyrlana kwyrlom (montewką) zupa ziemniaczana.
Ślepe ryby – zupa warzywna o smaku zupy rybnej, gotowana bez ryby. Smak otrzymuje się dzięki odpowiednim przyprawom.

Specyficzne nazwy
Kalawa - staw,
nazwy pól: szczyrki, belwice, pod rzykum, na kuncie
kojta – wgłębienie terenu,
gaska – wąskie przejście między gospodarstwami, itd.

Dawne zawody
Piekarz, rzeźnik, kołodziej, rymarz, kowal. W Izbie Pamięci znajdują się narzędzia i eksponaty rzemieślnicze.

Obiekty i tereny
Na terenie Podmokli Małych są wydzielone tereny przeznaczone pod budownictwo jednorodzinne, w ostatnich latach rozpoczęto budowę osiedla domów jednorodzinnych.
W planie przestrzennym wioski zaprojektowano i wyznaczono tereny dla zakładów rzemieślniczych, przetwórczych, usługowych nieuciążliwych dla środowiska. Tereny te znajdują się po lewej stronie szosy Podmokle Małe- Babimost.

Place i miejsca publicznych spotkań
Miejscem spotkań, występów, biesiad jest sala wiejska, która znajduje się w centrum wioski. Sala została gruntownie odremontowana w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej mają remizę, w której odbywają się spotkania i zebrania strażackie. Miejscem kultu religijnego jest kościółek filialny pw. Św. Józefa Robotnika.
Ważnym miejscem dla integracji społeczeństwa jest szkoła, która jest otwarta dla mieszkańców wiosek. Można w niej skorzystać z pracowni internetowej, centrum kształcenia, biblioteki. Prowadzone w niej są kursy obsługi komputerów i kursy dla rolników. Duża frekwencja mieszkańców świadczy o dużej potrzebie i zainteresowaniu dokształcaniem i prowadzeniem podobnej działalności.

Szlaki turystyczne, ścieżki dydaktyczne
Przez teren sołectwa przebiega ścieżka dydaktyczno– historyczna Gminy Babimost. Jest to szlak wiodący po zabytkach, miejscach pamięci narodowej i innych miejscach historycznych. Ścieżka składa się z 14 istotnych dla regionu miejsc i prowadzi przez Babimost– Podmokle Małe– Podmokle Wielkie– Laski– Nowe Kramsko– Stare Kramsko.
W każdej z wymienionych miejscowości znajdują się tablice z opisem historycznych obiektów w języku polskim i niemieckim. Na każdej z nich znajduje się zdjęcie przedstawianego zabytku oraz mapa miasta lub gminy, na której zaznaczone są kolejne punkty tej ścieżki.
Podmokle Małe może pochwalić się ponadto drugim szlakiem, który swymi korzeniami sięga tej miejscowości. Jest nim Szlak Koźlarski im. Tomasza i Walentego Brudłów, biegnący przez miejscowości Kopanica– Mała Wieś– Wąchabno– Linie– Wojnowo– Stare Kramsko– Kolesin– Nowe Kramsko– Laski– Podmokle Małe. Wyróżnikiem tego szlaku i terenu jest instrument muzyczny z rodziny dud zwany kozłem. Stąd też wzięła się nazwa– Regionu Kozła. Celem szlaku jest prezentacja i popularyzacja tradycji kultury ludowej regionu.
W rezerwacie „Laski” funkcjonuje ścieżka dydaktyczno-rekreacyjna licznie odwiedzana przez uczniów pobliskich szkół, wycieczki i spacerowiczów.
W 2004 roku oddano do użytku ścieżkę rowerową łączącą Podmokle Wielkie i Podmokle Małe. Ścieżka została wybudowana z betonowej kostki brukowej. Oświetlają ją energooszczędne lampy. Ze ścieżki rowerowej korzystają mieszkańcy wiosek, uczniowie dojeżdżający do szkoły oraz turyści jadący zwiedzać skansen.

Stowarzyszenia, związki i zespoły artystyczne, współpraca transgraniczna
Na terenie Podmokli Małychg funkcjonują:
- Koło Gospodyń Wiejskich,
- Ochotnicza Straż Pożarna,
- Rada Sołecka,
- Stowarzyszenie Rozwoju i Ochrony Dziedzictwo Kulturowego Regionu „Przyjaźni Podmoklom”.
- Kapela Koźlarska,
- Zespół śpiewaczy „Wiwat”.
Wszystkie te organizacje działają aktywnie i zgodnie z przyjętymi statutami.
W Podmoklach Małych prężnie funkcjonuje, Ochotnicza Straż Pożarna. Ponadto we wsi, od ponad 50 lat, aktywnie działa Koło Gospodyń Wiejskich, organizując różnego rodzaju imprezy okolicznościowe, rodzinne, spotkania integrujące mieszkańców. Ponadto w ostatnich miesiącach odbywają się zajęcia gimnastyczne dla pań dbających o swój stan zdrowia i kondycję fizyczną. Panie zawsze chętnie niosą pomoc słabszym i poszkodowanym. Przykładem jest powódź w 1997 roku. Przez cały czas trwania żywiołu, członkinie Koła z poświęceniem przygotowywały posiłki, które następnie dowoziły dla osób umacniających wały przeciwpowodziowe.
W latach siedemdziesiątych w Podmoklach działał Regionalny Zespół Pieśni i Tańca. W chwili obecnej trwają prace i starania nad reaktywowaniem zespołu. Powstał zespół śpiewaczy „Wiwat”.
W Szkole Podstawowej od lat działa zespół folklorystyczny. Uczniowie śpiewają oraz grają na dzwonkach i fletach podmoklańskie ludowe piosenki i przyśpiewki. Istnieje również studio piosenki i zespół tańca nowoczesnego. Zespoły swoimi występami uświetniają uroczystości szkolne, wiejskie i gminne. Biorą również udział w przeglądach i festiwalach, gdzie odnoszą wiele sukcesów. Istnieje również grupa dzieci która uczy się z wielkim zapałem gry na niepowtarzalnych instrumentach ludowych: sierszeńkach i koźle weselnym. Od dwóch lat przy szkole działa Kapela Koźlarska.
Od roku 2005 porozumienie o partnerstwie podpisała szkoła z Podmokli oraz szkoła z Neuruppin. Od trzech lat realizowana jest wymiana uczniów i nauczycieli.

Podmokle Małe najpiękniejszą wsią w województwie lubuskim
W dniu 26 października 2011 roku w Sali Kolumnowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze nastąpiło rozstrzygnięcie ogłoszonego w czerwcu br. konkursu pt. „Najpiękniejsza Wieś Lubuska”. Organizatorem konkursu był Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Lubuskiego, a współorganizatorami: Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich w Urzędzie Marszałkowski Województwa Lubuskiego, Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku, Lubuska Izba Rolnicza. Patronat objęła Pani Marszałek Elżbieta Polak.
Do konkursu przystąpiło 30 wsi województwa, które mogły się pochwalić szczególnymi walorami i osiągnięciami. Komisja konkursowa oceniała miejscowości według następujących kryteriów : ogólny wygląd wsi, działania na rzecz ekologii i ochrony środowiska, ochrona dziedzictwa kulturowego, aktywizacja i zaangażowanie mieszkańców, dostęp do internetu we wsi, przedsięwzięcia na rzecz zatrudnienia i tworzenia nowych miejsc pracy, prezentacja dorobku wsi podczas wizytacji Komisji.
Podmokle Małe zwyciężyły bezapelacyjnie otrzymując w nagrodę bon na kwotę 8 000 zł. Jak podano w uzasadnieniu werdyktu: „Wieś zarysowała się najmocniej na tle pozostałych. Mieszkańcom wspólnym zaangażowaniem i pracą udało się stworzyć muzeum ( Skansen maszyn i urządzeń rolniczych), izbę pamięci, remizę strażacką, świetlicę. Bardzo charakterystyczny, dodający niepowtarzalnego klimatu jest również zakupiony i odnowiony wiatrak, który widać już od wjazdu do Podmokli Małych. Dumą tej miejscowości jest również kultywowana przez wszystkich mieszkańców tradycja i zwyczaje”.
Dyplomy i nagrody wręczali Pani Marszałek Elżbieta Polak oraz członek Zarządu Województwa Lubuskiego Pan Stanisław Tomczyszyn, gratulując wszystkim nagrodzonym i wyróżnionym wsiom. W części artystycznej uroczystości wystąpili, grając na sierszeńkach, Dominika Bartczak i Kamil Knobel. Otrzymali wiele entuzjastycznych braw zgromadzonej licznie publiczności.

W skład Gminy Babimost wchodzi sześć sołectw: Kolesin, Podmokle Małe, Laski, Podmokle Wielkie, Nowe Kramsko i Stare Kramsko, które zamieszkuje 2.323 osoby. Ogólna powierzchnia wszystkich sołectw wynosi 8.859,41 ha. z czego na poszczególne sołectwa przypada:

Charakterystyka miejscowości
Wieś Nowe Kramsko położona jest w zachodniej części gminy Babimost w powiecie zielonogórskim województwa lubuskiego, zajmuje 4560 ha powierzchni i liczy 829 mieszkańców (stan na 30.12.2012 r.). Obszarem cennym przyrodniczo naszej wsi są tereny samego jeziora, jak również tereny wokół niego, które są objęte strefą chronionego krajobrazu. Największym zbiornikiem wód powierzchniowych w obrębie wsi jest Jezioro Wojnowskie. Swoim obszarem rozciąga się na powierzchni 229 ha. Posiada połączenie z kanałem Obra Leniwa i systemem rowów melioracyjnych. Cechą charakterystyczną jeziora jest fakt, że przepływające wody Obry Leniwej oddziaływują bezpośrednio na południową część jeziora powodując w niej częstszą wymianę wody. Jezioro Wojnowskie Zachodnie położone jest w I podstrefie (ścisłej ochrony) ujęcia wody pitnej dla miasta Zielonej Góry zlokalizowanego na rzece Obrzycy.
Czystość jeziora z roku na rok wzrasta z uwagi na oczyszczalnię ścieków, która zlokalizowana jest w Babimoście, a do której podłączone jest miasto i sukcesywnie podłączane są wsie. Jezioro użytkowane jest przez Gospodarstwo Rybackie Skarbu Państwa w Sławie. Pełni obecnie dwie funkcje. Funkcją całoroczną jest gospodarka rybna i rybacka, natomiast w okresie letnim pełni również funkcję wypoczynkową i rekreacyjną.
W północnej części jeziora mają swoje siedliska i ostoje ptaki wodno – błotne. To tu w ostatnich latach pojawiło się wiele gatunków ptactwa i zwierząt. Siedliska pozakładały dzikie kaczki, łabędzie, żurawie, piżmaki, kormorany, czaple, perkozy oraz bobry. Aby zobaczyć ten istny raj ptasi i aby usłyszeć fletowe głosy ptaków, gwiżdżących ponad taflą wody powinniśmy wybrać się właśnie w to piękne miejsce.
Cały obszar wsi jest zelektryfikowany i zgazyfikowany. Zasilanie elektroenergetyczne na poziomie 15 kW odbywa się z istniejących stacji zlokalizowanych w Wolsztynie, Zbąszynku i Sulechowie poprzez napowietrzne linie przesyłowe pobudowanych na konstrukcjach żelbetowych wraz ze stacjami transformatorowymi. Przez obszar wsi przebiega magistrala gazowa wysokiego ciśnienia, co pozwala wszystkim gospodarstwom na korzystanie z gazu. 100% mieszkańców wsi posiada telefon i możliwość korzystania z sieci telefonicznej, jak również z usług punktu pocztowego. Wieś Nowe Kramsko jest w pełni zwodociągowana i skanalizowana. Woda dostarczana jest z automatycznej stacji uzdatniania wody w Babimoście o bardzo dobrych parametrach jakościowych a ścieki przesyłane są no nowoczesnej oczyszczalni w Babimoście.

Historia
Wieś Nowe Kramsko leży obok prastarego traktu handlowego, łączącego Morze Śródziemne z Bałtykiem. Na początku XIV wieku ziemie te należały do księdza Henryka Głogowskiego, który otrzymał je od króla Jana (Króla czeskiego).
Nowe Kramsko powstało w okresie epidemii, wskutek której wymarła niemal zupełnie ludność Starego Kramska. Kilka rodzin wyprowadziło się wówczas do lasu i osiedliło się nad jeziorem zwanym Kaliskiem. Pierwsze domy drewniane stanęły w miejscu, gdzie dziś znajdują się zabudowania Eugeniusza Jągowskiego i Jana Kaczmarka. Dalsze otoczyły w krąg jezioro. Wcześniej istniała już zajezdnia – kuźnia, gdzie dziś znajdują się zabudowania p. Skrzypek. Gdy wciąż przybywali nowi mieszkańcy, osada poczęła rozbudowywać się w kierunku Podmokli, Kolesina, Babimostu i Wojnowa aż przybrała dzisiejszy kształt podwójnego skośnego krzyża.
W roku 1440 Nowe Kramsko istniało już jako wieś należąca do cystersów obrzańskich. Straszliwa epidemia cholery pustosząca ziemię lubuską w roku 1711 nie ominęła także Nowego Kramska. W wyniku epidemii zginęło ¾ miejscowej ludności. Następni mieszkańcy, którzy osiedlają się na terenie wsi, napływają z Mazur. Na intencję odwrócenia zarazy postawili wówczas nowokramszczanie drewniany Krzyż w miejscu dziś istniejącej figury Najświętszego Serca Jezusowego przy drodze do Babimostu. Nowe Kramsko pamięta najazd Szwedów, wojnę siedmioletnią.
W czasie powstania wielkopolskiego Nowe Kramsko było świadkiem walk o wyzwolenie narodowe. Już w 1917 roku pod dowództwem Stanisława Obsta, Teodora Spiralskiego powstaje organizacja młodzieżowa Sokół, która przygotowywała się do wzięcia udziału w powstaniu wielkopolskim. W dniu 20 grudnia 1918 roku zapada na tajnym zebraniu decyzja wzięcia udziału w powstaniu i w ostatnich dniach grudnia 1918 roku dwiema furmankami Obsta i Spiralskiego przewieziono pierwszą partię powstańców do Wolsztyna. Powstańcy wyzwalają Nowe Kramsko, lecz nie na długo, bowiem decyzją Traktatu Wersalskiego z 1919 roku ziemie te znów ogarnął obłok niemieckiej niewoli, który rozwiany został przez Armię Radziecką i Wojsko Polskie po 152 letniej niemieckiej niewoli ( od 1793 do 1945). Od tego dnia powiewa znów biało – czerwona flaga i dumnie spogląda biały orzeł piastowski z czerwonego tła.
Ziemia nowokramska została wyzwolona przez Armię Radziecką dnia 28.01.1945r. przez II front białoruski dowodzony przez marszałka ZSRR – Żukowa. Początkowo wieś administracyjnie należy do woj. poznańskiego, pow. wolsztyńskiego i gminy Babimost.
Po wojnie następuje szybki rozwój miejscowości i rolnictwa. W tym okresie bardzo silnie rozwija się inicjatywa społeczna i są podejmowane czyny społeczne, które zmieniają oblicze wsi. I tak w czynie społecznym zostały wybudowane następujące obiekty: Sala gromadzka – widowiskowa, stadion sportowy (Kolesin), szkoła podstawowa, remiza OSP, sieć gazowa, sieć telefoniczna, kaplica cmentarna, organistówka, oraz został przeprowadzony kapitalny remont kościoła parafialnego. Inicjatywy te były podejmowane przez lokalna społeczność przy dużym zaangażowaniu środków władz gminy. Wieś liczy obecnie 218 numerów, w których zamieszkuje 829 mieszkańców (stan na 30.12.2011 r.) i zajmuje obszar 4560 ha.

Ukształtowanie przestrzeni publicznej
Architektura wsi jest specyficzna dla danego regionu. Zabudowa ulicowa zagrodowa ściśle powiązana z rozwojem rolnictwa, świadcząca o wielowiekowej tradycji. W centrum wsi zlokalizowany jest kościół parafialny z zabudowaniami plebanijnymi. W budynku, po byłym kościele ewangelickim, obecnie mieści się przychodnia zdrowia, a obok stoi budynek z przeznaczeniem na mieszkanie lekarza rodzinnego. W zabytkowym pałacu znajduje się świetlica i biblioteka a tuż obok, wybudowana w latach 50-tych sala wiejska.
Przestrzeń wsi kształtowana od wieków jest funkcjonalną i dobrze zagospodarowaną. Wieś posiada dobrze rozwiązaną sieć komunikacji lokalnej, duże przestrzenie terenów zielonych i obiekty użyteczności publicznej. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych zamontowane jest oświetlenie uliczne, sukcesywnie wymieniane na energooszczędne. Istnieje tu swobodny dostęp do sieci punktów handlowych, usługowych, a także do miejsc spotkań publicznych, sportowych i rekreacyjnych.

Położenie
Sołectwo Nowe Kramsko leży w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim i należy do gminy Babimost. Współrzędne geograficzne położenia miejscowości są następujące:
- szerokość 52° 08' 23.72'' N
- długość    15° 46' 09.86'' E

Walory krajobrazu
Wieś położona jest w wysoczyźnie morenowej lekko falisto pagórkowatej i na płaskiej dolinie rzeki Obra Leniwa kończącej swój bieg w stosunkowo blisko położonym rynnowym Jeziorze Wojnowskim. Krajobraz wsi, to malowniczy teren, czyste środowisko, zróżnicowana konfiguracja terenu oraz duża ilość łąk i lasów. Łagodny klimat z przelotnymi opadami deszczu i dużym nasłonecznieniem oraz zachodnie umiarkowane wiatry stwarzają bardzo korzystne warunki zarówno dla rolników dla upraw polowych jak i dla turystów oraz wypoczywających we wsi. Nizinny charakter tej krainy uformowany przez lodowce od wieków wykorzystywany był przez człowieka. Czysty ekologicznie rejon, brak kopalin i wieloletnie tradycje zdecydowały o rolniczym charakterze tego obszaru. Ponad pięćdziesiąt procent ogólnej powierzchni geodezyjnej wsi zajmują lasy: sosnowe, olszowe bukowe, dębowe i brzozowe. Bogactwem lasów jest atrakcyjna szata roślinna, którą stanowią mchy i paprocie, a w okresie jesiennym obfitują w grzyby.

Walory klimatu
Cechą charakterystyczną Nowego Kramska i okolic jest łagodny klimat. Zimy zazwyczaj są tu krótkie, wiosny wczesne i ciepłe. Według danych ze stacji opadowej w Kargowie za lata 1955-1969 średnia suma opadów w tym rejonie wynosi 592 mm Na podstawie danych dla stacji w Zbąszyniu odległej od jeziora Wojnowskiego o około 30 km, średnia temperatura roczna w tym rejonie wynosi 8,2 °C, średnia temperatura lipca i sierpnia 17,2 °C, liczba dni gorących o temp. maks. pow. 25 °C 35,9 dni.

Walory szaty roślinnej
Wokół Nowego Kramska w bliższej i dalszej odległości znajduje się dużo lasów. Dominują tu jednak lasy silnie przekształcone w wyniku kilkusetletniej gospodarki leśnej, a dużą powierzchnię zajmują też lasy posadzone w ciągu ostatnich 150 lat na gruntach dawniej użytkowanych rolniczo. W rezultacie, mimo dużej powierzchni leśnej, bardziej naturalne fragmenty lasów należą do unikatów i osobliwości przyrodniczych. Najbliższym nam przykładem tego jest rezerwat leśny "Laski" utworzony w roku 1977, który chroni zbiorowiska łęgu wiązowego, łęgu olszowo-jesionowego oraz grądu z licznymi drzewami o wymiarach pomnikowych.
Dominującym gatunkiem jest tutaj sosna zwyczajna, choć spotyka się tu również świerk, brzozę, jarzębinę, pojedyncze osiki i dęby szypułkowe. Korony drzew mają tylko jedną warstwę, a przez ażurowe igliwie sosen do dna lasu dociera dużo światła. Typowym składnikiem luźnego w borach podszytu jest jałowiec. W runie leśnym rośnie kilkadziesiąt gatunków roślin. W najsuchszych zbiorowiskach borowych jedyną okrywę gleby, poza opadłym igliwiem, stanowią porosty naziemnie, tworząc charakterystyczne bory chrobotkowe. Bory są ulubionym miejscem grzybiarzy, gdyż właśnie tu rosną liczne grzyby jadalne tworzące mikoryzy z sosną, m.in. borowiki, koźlarze, maślaki, kurki. Na pniach sosen rozwija się huba sosnowa, a na korzeniach okazały szmaciak gałęzisty. Wśród roślinności charakterystycznej dla Jeziora Wojnowskiego wyróżnia się grążel żółty, grzybień biały, lecz występuje tu także kruszczyk szerokolistny, pałka wodna, tatarak, oczeret jeziorny, manna mielec, pałka szerokolistna, rogatek sztywny, wywłócznik kłosowy, ponikło igłowe, turzyca zaostrzona, turzyca sztywna, rdest ziemnowodny, szczaw wodny, jaskier wielki, niezapominajka błotna, knieć błotna i rdestnica pływająca.

Świat zwierzęcy
Świat zwierzęcy borów położonych wokół Nowego Kramska jest stosunkowo ubogi. Wśród bezkręgowców dominują owady żerujące na sośnie. Charakterystyczne są kopce mrówek. Do mieszkańców borów należą ciepłolubne gady i płazy. W lasach gniazduje łącznie 15-30 gatunków ptaków. Są to m.in. zięba, paszkot, śpiewak, lelek, lerka, dzięcioł duży i czarny, świergotek drzewny, sikora czubatka i sosnówka.
Jezioro Wojnowskie wraz z trzcinowiskiem i pasem zadrzewień jest miejscem lęgu wielu gatunków ptaków, między innymi gągoła, cyranki, gęgawy, bączka, błotniaka stawowego, dziwonii, łyski, perkoza dwuczubego, krzyżówki i łabędzia niemego. Obserwowano tu również markaczkę, uhlę, edredona, nura czarnoszyjego i łabędzia krzykliwego. W pobliżu miejscowości spotkać można też większe ssaki: jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki i coraz częściej – zające.

Wody powierzchniowe
Jezioro Wojnowskie leży na Pojezierzu Łagowskim w dorzeczu Obrzycy w województwie lubuskim na południowy zachód od Babimostu na wysokości 53 m n.p.m.. Powierzchnia jeziora wynosi 229 ha. Akwen składa się z dwóch odnóg, każda długości ok. 3 km i szerokości ok. 0,4 km, zbiegających się ku południu w trzecią odnogę długości ok. 1 km. Maksymalna głębokość jeziora - 9,7 m, brzegi dość wysokie, piaszczyste, w większości porośnięte lasem sosnowym, do wschodniej odnogi wpływa Gniła Obra, wypływa z południowego krańca i kieruje się do Obrzycy. Na wschodzie Jezioro Wojnowskie połączone jest strugą Wąchabka z jeziorem Liny, Wąchabskim i Wielkowiejskim, na południowy wschód brzegu Jeziora Wojnowskiego leży Wojnowo, ok. 1 km na północ od zachodniej odnogi - wieś Nowe Kramsko.
Jezioro jest pochodzenia polodowcowego i zaliczyć je można do typu rynnowego. Jezioro Wojnowskie (Wschodnie i Zachodnie) przed 90 laty stanowiły jeden zbiornik w kształcie litery V. Przegrodzenie przewężenia nasypem drogowym z mostem spowodowało powstanie dwóch zbiorników od odmiennych ekosystemach. Część wschodnia przybrała charakter rozlewiska rzecznego na drodze rzeki Obry Leniwej, a część zachodnia jest typowym jeziorem polodowcowym. Na jeziorze obowiązuje strefa ciszy motorowej. Jezioro położone jest na obszarze chronionego krajobrazu. Do jeziora dopływają dwa cieki: z północy Obra Leniwa z jeziora Wojnowskiego Wschodniego i z północnego wschodu Rów z Nowego Kramska. Z jeziora wypływa w kierunku południowym rz. Obra Leniwa, prawobrzeżny dopływ rzeki Obrzycy będącej prawym dopływem Odry.
Cechą charakterystyczną jeziora Wojnowskiego Zachodniego jest fakt, że przepływające wody Obry Leniwej oddziaływają bezpośrednio jedynie na południową część jeziora powodując w niej częstszą wymianę wody. Jezioro Wojnowskie Zachodnie położone jest w I podstrefie (ścisłej ochrony) ujęcia wody dla celów komunalnych miasta Zielonej Góry zlokalizowanego na rzece Obrzycy. Rów, rzeka o tej nazwie przepływająca przez Nowe Kramsko, ma powierzchnię zlewni 20,25 km2 . W zlewni tej rzeki zalegają grunty słabo przepuszczalne, jedynie od strony północnej i południowej jeziora w dnie rynny glacjalnej zalegają grunty torfowe. W tej części zlewni w użytkowaniu rolniczym terenu przeważają grunty orne. Łąki zajmują dno doliny w rejonie Nowego Kramska i przy odpływie z jeziora.

Gleby
Struktura użytkowania gruntów we wsi jest następująca:
Ogółem 4.560 ha
- grunty orne 1.156 ha 25,35%
- łąki 220.53ha 4,84%
- tereny różne (lotnisko) 480,51 ha 10,54%
- lasy 2.388 ha 52,36%
- pozostałe 314,96 ha 6,91%
Grunty wsi mają zróżnicowane podłoże. Występują gliny, iły, piaski i torfy.

Drogi
Przez wieś przebiegają ważne szlaki komunikacji samochodowej. Droga wojewódzka nr 304, drogi powiatowe i gminne, które w sumie zajmują 2,3% powierzchni. Wieś obsługiwana jest przez komunikację autobusową. Na obrzeżach wsi zlokalizowany jest Port Lotniczy Zielona Góra - Babimost. Podstawowym walorem lotniska jest obok niedalekiego położenia zachodniej granicy państwa, bliskie położenie względem tras tranzytu międzynarodowego, a także korzystnego położenia względem głównych korytarzy powietrznych – bardzo dobry stan pasa startowego oraz infrastruktury lotniskowej. Obecnie są stałe, codzienne połączenia z Warszawą. Trwają starania do uruchomienia również portu Cargo.

Osobliwości kulturowe
Dla społeczności lokalnej, która jest głęboko katolicka, najważniejszym miejscem kultu jest kościół katolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny oraz Kapliczka przy Kalisku jak również kapliczki przydrożne. Co roku odbywa się odpust parafialny 8 września tj. w imieniny patronki Marii. Na wyróżnienie regionu zasługują coroczne dni krzyżowe. Obchody dni polegają na pieszych pielgrzymkach do kapliczek przydrożnych: Serca Pana Jezusa, świętego Antoniego i świętego Józefa Robotnika. Obchody te, to szczególne dni modlitw za rolników i uprawy polowe oraz stosowną pogodę.
Przez cały miesiąc maj odprawiane są nabożeństwa majowe, w kościele jak i przy przydrożnych kapliczkach. Śpiewana wtedy jest litania do Najświętszej Marii Panny oraz pieśni majowe: Chwalcie łąki umajone, Po górach dolinach.
Najwcześniejsza notatka potwierdzająca istnienie kościoła w Nowym Kramsku pochodzi z roku 1640. Wymienia ona także nazwisko autora zapisku w kronice kościelnej, proboszcza nowokramskiego ks. Jana Janowicza, zakonnika obrzańskiego z klasztoru cystersów. Grunt pod budowę otrzymali cystersi obrzańscy od księcia Zalto, właściciela Klępska. W samym Klępsku już wcześniej zbudowali inny kościół, który był początkowo kościołem parafialnym dla Nowego i Starego Kramska. Ale że droga z obu tych wsi była dość daleka, postanowił książę Zalto wyznaczyć plac pod budowę kościoła w Nowym Kramsku. Pierwszą kaplicę wzniósł tu na własny koszt.
Wnętrze kościoła wyposażone było w owych czasach całkiem imponująco. Kronika z 1640 roku wspomina o "ołtarzu wielkim roboty staroświeckiej" i dwóch ołtarzach bocznych, o wielkim krucyfiksie, złotych naczyniach liturgicznych, licznych ornatach, kapach, o pięknych obrusach i baldachimie. Dzwonnica szczyciła się trzema dzwonami; oprócz nich na wieży kościelnej dźwięczała sygnaturka, wzywając wiernych na nabożeństwa. Jak wyglądał kościół nowokramski w r. 1660, dowiadujemy się z Inwentarza generalnego kościoła kramskiego, sporządzonego przez ks. Grzegorza Gołembiewskiego, profesora klasztoru oberskiego. Kościół był wówczas drewniany, obity tarcicą; ściany wewnątrz malowane. Na dachu znajdowała się mała wieżyczka z sygnaturką. Drewniana dzwonnica ze wspomnianymi już dzwonami stała obok kościoła. W ołtarzu znajdował się piękny obraz Najświętszej Maryi Panny, który zdobiły wieńce i wota w postaci sznurów pereł i srebrnych tabliczek.
W 1697 r., za probostwa ks. Dulczewskiego, dobudowano do kościoła kaplicę św. Izydora. W tymże czasie dobudowano nową plebanię, gdyż stara była już zniszczona i groziła zawaleniem.
W końcu XVII w. ubożejący z roku na rok kościół nowokramski znajdował się w opłakanym stanie. Ściany i belki spróchniały, dach się walił, podczas deszczu wszędzie przeciekała woda. Trzeba było koniecznie pomyśleć o budowie nowego kościoła albo o restauracji starego. W r. 1750 ks. Alberyk Lęgowski objął parafię nowokramską. Zastał nie tylko chylący się ku ziemi kościół, ale i zrujnowaną plebanię, którą trzeba było odnowić. Ubóstwo parafian nie pozwalało na zebranie potrzebnych funduszy. Ks. Lęgowski zwrócił się więc o pomoc finansową do opata oberskiego, o. Michała Józefa Loki. Subsydium klasztoru wystarczyło na  budowę plebanii i postawienie obok niej potrzebnych budynków gospodarczych.
Kolejnym proboszczem parafii został ks. Ignacy Jan Węclewicz. Jeszcze w okresie międzywojennym starzy parafianie wspominali go z największym uznaniem i wzruszeniem, określając go jako gorliwego kapłana, patriotę, opiekuna i dobroczyńcę kościoła i ubogiej ludności w ciężkich czasach nieurodzaju. Wszystko, co posiadał, ofiarował na chwałę Bożą lub na pomoc dla tych, którzy wsparcia potrzebowali.
Następca ks. Węclewicza, ks. licencjat Stanisław Witek, objął parafię w r. 1871. W roku 1890 ks. Witek przeniósł się do miejscowości Tarnów-Lęgowo pod Wągrowcem, a na jego miejsce przybył ks. Stanisław Kulaszewski. Dzięki jego inspiracji powstaje pierwsze stowarzyszenie polskie - Towarzystwo Przemysłowców, z którego później wyłoniło się Towarzystwo Robotników. Nabożeństwa w kościele nowokramskim odbywały się prawie wyłącznie po polsku. Tylko 2 razy w miesiącu odbywały się w niedzielę ranne Msze św. ze śpiewem niemieckim. Podczas sumy, nieszporów, nabożeństw wielkopostnych, majowych, różańcowych, żałobnych, procesji Bożego Ciała, w dni krzyżowe - modlono się i śpiewano po polsku. Taki stan trwał aż do 1 września 1939 r.
Ciekawym obiektem jest tzw. pałac Rudeliusa, wzniesiony pod koniec XIX w. przez Emila Rudeliusa, ówczesnego właściciela wsi. Pałac był siedzibą rodową do 1945 r. Obecnie znajduje się w nim świetlica i biblioteka.
Wiatrak w Nowym Kramsku wybudowany został na początku XIX wieku. Najwcześniejsza historia o budowniczych i pierwszych właścicielach nie jest znana. Do wybuchu drugiej wojny światowej właścicielem był Maksymilian Modrzyk. W roku 1936 dokonał on przeróbki obiektu. Wymontowano wówczas elementy nośne  konstrukcji i oparto ją na ceglanej podmurówce ułożonej pod ścianami wiatraka. W czasie remontu wymontowano większość mechanizmów mieląco-czyszczących wraz z kołem palecznym i wałem. Na ich miejsce ustawiono urządzenia elektryczne produkcji niemieckiej oraz zamontowano nowy system urządzeń transportujących mlewo i zboże. Wiatrak usytuowany jest przy drodze polnej prowadzącej od centrum wsi w kierunku północno- zachodnim. Ścianą nawietrzną skierowany jest w kierunku zachodnim. Wykonany jest w konstrukcji słupowo-ryglowej z drewna sosnowego, której głównymi elementami konstrukcyjnymi są cztery słupy narożne połączone poziomymi belkami ukośnymi zastrzałami. Konstrukcja ustawiona jest na prostokątnym fundamencie (fundamenty ceglane o grubości 0,55 m, posadowione na głębokości 1,2 m) z cegły łączonej zaprawą cementową. Ściany szalowane deskami na styk. Dach naczółkowy od strony śmigieł (śmigła zostały uszkodzone przez wiatr i zdemontowane w 1936 roku), dwuspadowy, krokwiowy, kryty deskami i papą. Płatwie ścian dłuższych wychodzą poza obręb budynku tworząc szczyt nadwieszony, szalowany deskami pionowo. W nawietrznej części dachu znajduje się okno wycięte w szalunku ścian oraz osadzone w ramach zamocowanych w konstrukcji szkieletowej wiatraka. Okno jest skrzynkowe, dwuskrzydłowe, sześciopolowe. Drzwi - zbożowe i mączne - płycinowe. Ramę tworzą słupy konstrukcji ścian. Drzwi wejściowe spongowe. Okno w południowej elewacji w słupach w konstrukcji dwuskrzydłowe, czteropolowe.
Do poszczególnych kondygnacji wejście schodami jednobiegowymi wpuszczanymi. Wyposażenie młyna: na parterze znajduje się czyszczarnia do zboża wraz z tryjerem o konstrukcji metalowej. I piętro: kosz zasypowy, gniotownik kamienny - sztorcowy, mieszarka o pojemności 1 tony. Maszyny  te poruszane są przez transmisję o długości 7 m wraz z łożyskami. Oprócz tych urządzeń znajdują się: dwa elewatory pojedyncze i dwa podwójne, mieszarka pionowa na otręby, walec pojedynczy. Na drugim piętrze znajdują się następujące urządzenia: Kosz nasypowy do zboża, łuszczarka szmerglowa z wietrznikiem, druga łuszczarka szmerglowa, szczotkarka, filtr tłoczący czterorękawowy, elewatory: pojedynczy i podwójny. Na poddaszu znajduje się silnik elektryczny (źródło napędowe młyna) o mocy 14 kW, winda mechaniczna do podnoszenia worków, odsiewacz płaski dwudziałowy, szafa aspiracyjna dwurękawowa z wietrznikiem, transmisja, na której osadzone są tarcze (5 sztuk), elewator pojedynczy, filtry: dwu- i czterorękawowy. Przy budynku młynarskim znajduje się szopa przylegająca do budynku młynarskiego, służąca jako warsztat podręczny dla młyna. Młyn w Nowym Kramsku wpisany jest do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją z dnia 19 czerwca 1980 r. pod nr 3169.

Tradycja, obrzędy, gwara
Specyficzne dla miejscowości tradycje i obrzędy, które niegdyś były kultywowane przez miejscową społeczność, dzisiaj ulegają zapomnieniu. Pięknie o zwyczajach i obyczajach w Nowym Kramsku pisał Wiesław Sauter w książce „Z walk o wolność Babimojszczyzny”.
Kramskie wesele. Jak dochodziło do ożenku w dawnych czasach (w okresie międzywojennym)? Młodzi nie chodzili ze sobą zbyt długo, nieraz tylko trzy dni. Zmówiny następowały raczej między rodzicami, młodzi nieraz nawet nie zdążyli się poznać. Uroczyste zaręczyny nazywano "ślubinami", uczestniczyły w nich rodziny kojarzonej pary i wybrani nieliczni koledzy i koleżanki młodych. W niedzielę po zapowiedziach młodzi zapraszali gości na wesele. Nie wypadało odmówić, ponieważ oznaczałoby to nieszczęście. Według prastarych tradycji wszyscy we wsi uważali za obowiązek pomóc sobie w wyprawieniu wesela. Na tydzień przed ślubem zaczynały napływać do domu weselnego dary w naturze: masło, jaja, kury, gęsi, mąka, słowem wszystko, co może przydać się do sporządzenia biesiady weselnej.
Trzy dni przed uroczystością w domu weselnym piekło się kołacz (ciasto z kruszonką), który dawniej rozsyłano do wszystkich domów we wsi, a później tylko do tych rodzin, które ze względu na brak miejsca nie były zaproszone, a którym chciało się wyrazić za pomoc i uhonorować. Dziewiczy wieczór w dzień przed ślubem dawał okazję do złożenia przez zaproszonych weselników prezentów dla młodej pary. Panna młoda gościła przede wszystkim swoje przyjaciółki. Wieczorem mieszkańcy całej wsi znosili w tym czasie stare garnki, butelki i zbędne naczynia, które tłuczono przed progiem domu "na szczęście" młodym. Przychodzących trzeba było poczęstować wódką i kołaczem. Zwyczaj ten przetrwał do dziś i każde wesele w Nowym Kramsku musi być poprzedzone przez pulter.
Piórnica - Długie zimowe wieczory upływały w wielu domach pod znakiem darcia pierza. Był to rodzaj wzajemnej pomocy: w jednej chacie gromadziło się nieraz kilkanaście kobiet i dziewcząt i przez kolejne wieczory darły pierze. Były one potrzebne: każda zapobiegliwa matka hodowała gęsi, by z ich piór zrobić później córce pierzynę i poduchy, które stanowiły podstawowy element wiana młodej panny. Wieczory te upływały na rozmowach, opowiadaniu niezwykłych historii, a często – jak to wśród kobiet bywa - na zwykłym plotkowaniu. Dość często ten monotonny nastrój wieczoru przerywali chłopcy, którzy wpadali do izby znienacka i dmuchali co sił w piersiach w pierze.
Nowe Kramsko wyróżnia specyficzny dialekt gwary kramskiej, kształtowany przez lata. W tym miejscu należy wymienić takie słowa jak:
płat – ścierka, polewaczka - śmigus dyngus, skobryszek – skowronek, sytko – sitko, dziekolik – gdziekolwiek, ledadzie – gdzieniegdzie, jakikolik – jakikolwiek, ledachto – ktokolwiek, cokolik – cokolwiek, tydziń – tydzień, sobo - z sobą, razem, pościelo – posłać, dużyki – długi, na szago - na skos, dlejszy – gorszy, dlić – dłużyć, żejtszy – rzadszy, twieszy – twardszy, ścielna – kotna, sprośno – prośna, lichotko - chudy, drobny, chłopieczek – chłopina, pszytrocować - nakazać, przykazać, wudzki - lejce, wodze, pilować – pilnować, uważać – pilnować, załobalić – zawinąć, łodbalić – odwinąć, łobalić – przewrócić, zatusnonć – zamknąć, zakluczyć – zamknąć, dum – korytarz, siń – korytarz, śtupować – cerować, ćmota – ciemno, żynuńć – gnać, krakyczka – rękojeść, dybel – skobel, wytrzyszczać – wytrzeszczać, kachelnik - wanienka do grzania wody, wmurowana do pieca, fieruna – firana, ućknie – ucieknie, plumpa – stunia, glondać – patrzeć, żyń – pędź, kidać – roztrząsać, śpiksz – spichlerz, deczki – serwetki, zawdy – zawsze, tumpać – tupać, plumpać – pompować, kolmus – tatarak, siypka – szufelka, locek – halka, zwunek – dzwonek, pumywać – zmywać, kica – kok, lyrka - klucz do łyżew, śluka – czkawka, kluka – kwoka, husia - gwałtowny deszcz, czkać – czekać, dęboki – głęboki, dyle – podłoga, golarz – fryzjer, kapołka – serwatka, kluka – kwoka, naśtelować – przygotować, nicpoty – niegrzeczny, niezdrowisko – katar, pacharzyna – pęcherz, pataractwo - niedbalstwo, plećka – filiżanka, posoba – sufit, przeglądko – lustro, pouchraniać – posprzątać, sa – tu, spozimek – wiosna, zemla – bułka, śworta - skórka od słoniny, ryćka - stołek, taboret, kalisko - staw, kałuża, ślapka - plasterek wędliny, świgać – rzucać, nućlać - cyckać, żuć, pulać – sikać, fryśny – świeży, wiśny – wilgotny, kiszka – kiełbasa, miuśna – salceson, leberka – pasztet, śnijtka - kromka chleba, siutki - strąki grochu, żgak - kolec cierń, kiklać – łaskotać, śwyrlać – trząść, busia – babcia, gasa – ulica, jaucha – gnojówka, murchle - morele, brzoskwinie, kosmatki – agrest, świętyjonki – porzeczki, świecary - robaczki świętojańskie, wetkać – włożyć, pończochy – skarpety, umawiać się - kłócić się, pultrać - trzaskać, hałasować, siepla – chochla, myjka - mała koza, kocać – rzygać, śnudra – katar, plynce - placki ziemniaczane, dej mi bicki - daj mi całusa, szur – szczur, śnobel – dziób, kryka - kula do podpierania, jedza – posiłek, mieć bołka - obrazić się, muki - obrazić się, poklekrać – poplamić, klaprować -sortować ziemniaki, skorcz – szpak, gąba - gęba, twarz, bruma - duża mucha, bronk – chrabąszcz, stojał – stał, patynki – papcie, tunkać - maczać w czymś, pyrki – ziemniaki, kwyrlonki - zupa ziemniaczana, wosiuna – gąsienica, humbać – huśtać, guś – gęś, guła – indyk, kokot – indyk, cyga – koza, womborek – wiadro, tytka – torebka, bachyrek – garnuszek, reśle – czereśnie, mećko – cielaczek, maciek z dytkim - duża kaszanka, badejki – kąpielówki, młodzie – drożdże, grouba - kiełbasa śląska, fajna - kiełbasa parówkowa, lucier – lizak i wiele innych.
A oto próbka tekstu gwarowego z Nowego Kramska:
Raz jidzie pogrzyb w Krómsku. Jes czwarta godzina. Naraz widzime przed sobó światołko kole tych smóntarza. I te światołko przydzie pródko do ludzi kole tych smóntarza i zajś przed tymi ludziuma pródko ućknie. Raz jidzie Tumka zez Babimostu do Nowych Krómska i przydzie pod wiejś i mu światołko pokazało i myjślół, że już jes w Krómsku i te światołko zaprowadziło gu na łóku i pon zginóło.
Inne specyficzne tradycje i obrzędy to: spotkania opłatkowe i andrzejkowe w bardzo licznych gronach, obchody nocy świętojańskiej, wycieczki rowerowe. Do dużych imprez należą również Wiolinkowe Spotkania z Rodziną, wieczorki strażackie. Większość spotkań uświetnia potrawami KGW, słynne z wyśmienitych dań w całej okolicy.

Specyficzne potrawy
Niespotykane w innych regionach, a tradycyjne dla naszej wsi specyficzne potrawy to: kwaśne jaja, kwyrlonki, pyry z twarogiem, breja śledziowa, zupa z oparzenia, a z wypieków: placek na strojzlach, czy też bocianie gniazda. Tradycje dobrych dawnych potraw są kontynuowane przez kramskie gospodynie przy okazji różnych uroczystości świeckich i kościelnych. Panie z Koła Gospodyń Wiejskich z powodzeniem biorą udział w różnych konkursach kulinarnych, odbywających się w województwie lubuskim. Na fotografii powyżej potrawa: „kwaśna jaja”(źródło: www.kramsko.pl.tl)

Zespoły artystyczne
Nowe Kramsko należy do Regionu Kozła i znajduje się na szlaku koźlarskim, którego celem jest prezentacja i popularyzacja tradycji kultury ludowej, licznych śladów walk powstańczych o zachowanie polskości oraz różnorodnych walorów turystycznych i przyrodniczych. Ich adresatem są zarówno mieszkańcy gmin, przez które przebiega szlak jak i przybysze – turyści. Dla miejscowych jest on szansą na pogłębienie świadomości wspólnotowej oraz integracji, przybyszom zaś pozwoli na poznanie unikalnej w skali kraju tradycji i kontakt z nieskażoną przyrodą.
W Nowym Kramsku kultywuje się tradycje związane z charakterystycznym instrumentem tego regionu – kozłem. Dobrym tego przykładem jest istniejąca tu kapela koźlarska. Przy szkole podstawowej już od 1970 roku działa zespół taneczno-wokalny Wiolinki. Również obecnie Wiolinki przygotowują wiele ciekawych imprez, popisów artystycznych dla szkoły, środowiska, Regionu Kozła i województwa. Zespół kultywuje folklor nowokramski, realizując go przez naukę tańców i przyśpiewek regionalnych. Repertuar zespołu jest bardzo bogaty. Wspomnieć tu trzeba o takich tańcach, jak: „Szewczyk”, „Łobrażony”, „Gołómbek”, „Miała baba Mikołajka”, „Cyga” oraz pieśniach: „Kaśka”, „Te krómskie zygary” i „Krómskie dźywki”.

Oświata i kultura
We wsi funkcjonuje Zespół Edukacyjny, na który składają się:
- Szkoła Podstawowa w Nowym Kramsku 6 klasowa z biblioteką szkolną, izbą pamięci,
- Publiczne Przedszkole w Nowym Kramsku 40 miejsc
- Oddział Przedszkolny w Starym Kramsku 20 miejsc.
W Nowym Kramsku rolę centrum kulturalnego pełni Dom Kultury z salą wiejską, które zlokalizowane są przy ul. Gromadzkiej. Obiekty te mają do dyspozycji: salę klubową z bilardem, salę telewizyjną, salkę spotkań, filię biblioteczną z 8.543 woluminami oraz dużą salę widowiskową.

Tereny i obiekty
Tereny mieszkalne w Nowym Kramsku zajmują powierzchnię 30,83 ha, natomiast tereny komunikacyjne 105, 75 ha. Na terenie wsi zgodnie z obowiązującym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy istnieje możliwość lokalizacji zabudowy siedliskowej związanej z działalnością rolniczą. Tereny wokół Jeziora Wojnowskiego sukcesywnie są przekształcane pod zabudowę letniskową i rekreacyjną. Obecnie kilka działek jest zabudowywanych. W miarę rozwoju terenów postępować będzie także rozwój strefy usługowej związanej z obsługą turystyczną, co wpłynie pozytywnie na społeczność lokalną. Atrakcyjne położenie wsi nad jeziorem, w niedużej odległości od Zielonej Góry, powoduje duże zainteresowanie nieruchomościami. Obiekty kubaturowe wykorzystywane są przez rolników w celach magazynowych lub budowlanych. We wsi istnieje kuźnia z lat przedwojennych, która zlokalizowana jest w przepięknym stylowym budynku. Na obrzeżu wsi zachował się drewniany młyn - koźlak. Pięknym obiektem, wymagającym remontu i renowacji zewnętrznej jest pałacyk położony w środku wsi. Służy on mieszkańcom jako Dom Kultury i jest chlubą kramszczan.

Place i miejsca publicznych spotkań
Do ewentualnego miejsca spotkań publicznych aspiruje piękny pałac i położona obok sala wiejska. Aby sprostać oczekiwaniom mieszkańców, obiekty te zostaną wyremontowane i to w najbliższej przyszłości. W remizie OSP jest sala, która służy do organizowania spotkań okolicznościowych i wieczorków. W budynku szkoły podstawowej wielokrotnie w ciągu roku spotykają się mieszkańcy wsi na różnych uroczystościach.

Miejsca sportu i rekreacji
Dzieci mają możliwość aktywnego wypoczynku na boiskach przy miejscowej szkole podstawowej oraz na boisku przy świetlicy, z którego korzystają m.in. podczas wakacyjnych półkolonii. Ciekawe położenie nad jeziorem daje duże możliwości korzystania z lokalnych plaż i kąpielisk. Atutem Nowego Kramska jest właśnie położenie. Tędy prowadzą piękne szlaki rowerowe m.in. do rezerwatu Laski, w którym znajduje się bardzo interesująca ścieżka dydaktyczna przygotowana z myślą o młodzieży, choć nie tylko. Jeziora i lasy stwarzają niepowtarzalne warunki dla rozwoju turystyki pieszej i rowerowej.

Szlaki turystyczne, ścieżki dydaktyczne
Nowe Kramsko leży na trasie Szlaku Koźlarskiego im. Tomasza i Walentego Brudłów. Wyróżnikiem tego szlaku jest instrument muzyczny zwany kozłem, stąd pochodzi nazwa regionu. Celem tego szlaku jest prezentacja i popularyzacja tradycji ludowych Regionu Kozła, licznych śladów walk powstańczych, o zachowanie polskości oraz walorów turystycznych i przyrodniczych. Trasa Szlaku Koźlarskiego wiedzie przez następujące miejscowości: Kopanica – Mała Wieś – Wąchabno – Linie – Wojnowo – Stare Kramsko – Kolesin – Nowe Kramsko – Laski – Podmokle Małe.
Przez Nowe Kramsko przebiega ścieżka dydaktyczno-historyczna gminy Babimost. Jest to szlak wiodący po zabytkach, miejscach pamięci narodowej i innych miejscach historycznych, przy których znajdują się tablice z opisem tych obiektów w języku polskim i niemieckim. Na każdej z nich znajduje się zdjęcie przedstawianego obiektu oraz mapa miasta lub gminy, na której zaznaczone są kolejne punkty tej ścieżki. Kramskie „przystanki” tego bardzo interesującego szlaku to: kościół parafialny, pamiątkowy obelisk poświęcony poległym powstańcom wielkopolskim i piękny pałacyk.

Rolnictwo i struktura gruntów
We wsi jest 76 rolników prowadzących gospodarstwa rolne, których średnia wielkość wynosi ok. 17,5 ha. Na terenie wsi dominują gleby średniej i słabej jakości. Przydatność rolnicza gleb klasyfikuje wieś do rejonu gleb średnich, w których przeważa kompleks gleb żytnich słabych. Obserwuje się malejącą uprawę ziemniaków i buraków pastewnych na rzecz rzepaku. Zboża konsumpcyjnego uprawia się stosunkowo niewiele. Warzywa uprawia się w dużym rozdrobnieniu i nie przedstawiają one znaczącej produkcji. Obsada zwierząt gospodarskich jest bardzo zmienna i w dużej mierze zależy od koniunktury na rynku rolnym.

Miejsca noclegowe, hotelowe
W centrum Nowego Kramska funkcjonuje Viavilla – hotel z restauracją. Można tutaj wypocząć w pięknie urządzonych pokojach hotelowych o nazwach nawiązujących do ich wystroju, np. Amsterdam, Bali, Grecja, Kyoto, Marrakesh, czy Meksyk, można też spróbować dobrej kuchni i odprężyć się w saunie.

brak danych