Charakterystyka miejscowości
Wieś Nowe Kramsko położona jest w zachodniej części gminy Babimost w powiecie zielonogórskim województwa lubuskiego, zajmuje 4560 ha powierzchni i liczy 829 mieszkańców (stan na 30.12.2012 r.). Obszarem cennym przyrodniczo naszej wsi są tereny samego jeziora, jak również tereny wokół niego, które są objęte strefą chronionego krajobrazu. Największym zbiornikiem wód powierzchniowych w obrębie wsi jest Jezioro Wojnowskie. Swoim obszarem rozciąga się na powierzchni 229 ha. Posiada połączenie z kanałem Obra Leniwa i systemem rowów melioracyjnych. Cechą charakterystyczną jeziora jest fakt, że przepływające wody Obry Leniwej oddziaływują bezpośrednio na południową część jeziora powodując w niej częstszą wymianę wody. Jezioro Wojnowskie Zachodnie położone jest w I podstrefie (ścisłej ochrony) ujęcia wody pitnej dla miasta Zielonej Góry zlokalizowanego na rzece Obrzycy.
Czystość jeziora z roku na rok wzrasta z uwagi na oczyszczalnię ścieków, która zlokalizowana jest w Babimoście, a do której podłączone jest miasto i sukcesywnie podłączane są wsie. Jezioro użytkowane jest przez Gospodarstwo Rybackie Skarbu Państwa w Sławie. Pełni obecnie dwie funkcje. Funkcją całoroczną jest gospodarka rybna i rybacka, natomiast w okresie letnim pełni również funkcję wypoczynkową i rekreacyjną.
W północnej części jeziora mają swoje siedliska i ostoje ptaki wodno – błotne. To tu w ostatnich latach pojawiło się wiele gatunków ptactwa i zwierząt. Siedliska pozakładały dzikie kaczki, łabędzie, żurawie, piżmaki, kormorany, czaple, perkozy oraz bobry. Aby zobaczyć ten istny raj ptasi i aby usłyszeć fletowe głosy ptaków, gwiżdżących ponad taflą wody powinniśmy wybrać się właśnie w to piękne miejsce.
Cały obszar wsi jest zelektryfikowany i zgazyfikowany. Zasilanie elektroenergetyczne na poziomie 15 kW odbywa się z istniejących stacji zlokalizowanych w Wolsztynie, Zbąszynku i Sulechowie poprzez napowietrzne linie przesyłowe pobudowanych na konstrukcjach żelbetowych wraz ze stacjami transformatorowymi. Przez obszar wsi przebiega magistrala gazowa wysokiego ciśnienia, co pozwala wszystkim gospodarstwom na korzystanie z gazu. 100% mieszkańców wsi posiada telefon i możliwość korzystania z sieci telefonicznej, jak również z usług punktu pocztowego. Wieś Nowe Kramsko jest w pełni zwodociągowana i skanalizowana. Woda dostarczana jest z automatycznej stacji uzdatniania wody w Babimoście o bardzo dobrych parametrach jakościowych a ścieki przesyłane są no nowoczesnej oczyszczalni w Babimoście.

Historia
Wieś Nowe Kramsko leży obok prastarego traktu handlowego, łączącego Morze Śródziemne z Bałtykiem. Na początku XIV wieku ziemie te należały do księdza Henryka Głogowskiego, który otrzymał je od króla Jana (Króla czeskiego).
Nowe Kramsko powstało w okresie epidemii, wskutek której wymarła niemal zupełnie ludność Starego Kramska. Kilka rodzin wyprowadziło się wówczas do lasu i osiedliło się nad jeziorem zwanym Kaliskiem. Pierwsze domy drewniane stanęły w miejscu, gdzie dziś znajdują się zabudowania Eugeniusza Jągowskiego i Jana Kaczmarka. Dalsze otoczyły w krąg jezioro. Wcześniej istniała już zajezdnia – kuźnia, gdzie dziś znajdują się zabudowania p. Skrzypek. Gdy wciąż przybywali nowi mieszkańcy, osada poczęła rozbudowywać się w kierunku Podmokli, Kolesina, Babimostu i Wojnowa aż przybrała dzisiejszy kształt podwójnego skośnego krzyża.
W roku 1440 Nowe Kramsko istniało już jako wieś należąca do cystersów obrzańskich. Straszliwa epidemia cholery pustosząca ziemię lubuską w roku 1711 nie ominęła także Nowego Kramska. W wyniku epidemii zginęło ¾ miejscowej ludności. Następni mieszkańcy, którzy osiedlają się na terenie wsi, napływają z Mazur. Na intencję odwrócenia zarazy postawili wówczas nowokramszczanie drewniany Krzyż w miejscu dziś istniejącej figury Najświętszego Serca Jezusowego przy drodze do Babimostu. Nowe Kramsko pamięta najazd Szwedów, wojnę siedmioletnią.
W czasie powstania wielkopolskiego Nowe Kramsko było świadkiem walk o wyzwolenie narodowe. Już w 1917 roku pod dowództwem Stanisława Obsta, Teodora Spiralskiego powstaje organizacja młodzieżowa Sokół, która przygotowywała się do wzięcia udziału w powstaniu wielkopolskim. W dniu 20 grudnia 1918 roku zapada na tajnym zebraniu decyzja wzięcia udziału w powstaniu i w ostatnich dniach grudnia 1918 roku dwiema furmankami Obsta i Spiralskiego przewieziono pierwszą partię powstańców do Wolsztyna. Powstańcy wyzwalają Nowe Kramsko, lecz nie na długo, bowiem decyzją Traktatu Wersalskiego z 1919 roku ziemie te znów ogarnął obłok niemieckiej niewoli, który rozwiany został przez Armię Radziecką i Wojsko Polskie po 152 letniej niemieckiej niewoli ( od 1793 do 1945). Od tego dnia powiewa znów biało – czerwona flaga i dumnie spogląda biały orzeł piastowski z czerwonego tła.
Ziemia nowokramska została wyzwolona przez Armię Radziecką dnia 28.01.1945r. przez II front białoruski dowodzony przez marszałka ZSRR – Żukowa. Początkowo wieś administracyjnie należy do woj. poznańskiego, pow. wolsztyńskiego i gminy Babimost.
Po wojnie następuje szybki rozwój miejscowości i rolnictwa. W tym okresie bardzo silnie rozwija się inicjatywa społeczna i są podejmowane czyny społeczne, które zmieniają oblicze wsi. I tak w czynie społecznym zostały wybudowane następujące obiekty: Sala gromadzka – widowiskowa, stadion sportowy (Kolesin), szkoła podstawowa, remiza OSP, sieć gazowa, sieć telefoniczna, kaplica cmentarna, organistówka, oraz został przeprowadzony kapitalny remont kościoła parafialnego. Inicjatywy te były podejmowane przez lokalna społeczność przy dużym zaangażowaniu środków władz gminy. Wieś liczy obecnie 218 numerów, w których zamieszkuje 829 mieszkańców (stan na 30.12.2011 r.) i zajmuje obszar 4560 ha.

Ukształtowanie przestrzeni publicznej
Architektura wsi jest specyficzna dla danego regionu. Zabudowa ulicowa zagrodowa ściśle powiązana z rozwojem rolnictwa, świadcząca o wielowiekowej tradycji. W centrum wsi zlokalizowany jest kościół parafialny z zabudowaniami plebanijnymi. W budynku, po byłym kościele ewangelickim, obecnie mieści się przychodnia zdrowia, a obok stoi budynek z przeznaczeniem na mieszkanie lekarza rodzinnego. W zabytkowym pałacu znajduje się świetlica i biblioteka a tuż obok, wybudowana w latach 50-tych sala wiejska.
Przestrzeń wsi kształtowana od wieków jest funkcjonalną i dobrze zagospodarowaną. Wieś posiada dobrze rozwiązaną sieć komunikacji lokalnej, duże przestrzenie terenów zielonych i obiekty użyteczności publicznej. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych zamontowane jest oświetlenie uliczne, sukcesywnie wymieniane na energooszczędne. Istnieje tu swobodny dostęp do sieci punktów handlowych, usługowych, a także do miejsc spotkań publicznych, sportowych i rekreacyjnych.

Położenie
Sołectwo Nowe Kramsko leży w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim i należy do gminy Babimost. Współrzędne geograficzne położenia miejscowości są następujące:
- szerokość 52° 08' 23.72'' N
- długość    15° 46' 09.86'' E

Walory krajobrazu
Wieś położona jest w wysoczyźnie morenowej lekko falisto pagórkowatej i na płaskiej dolinie rzeki Obra Leniwa kończącej swój bieg w stosunkowo blisko położonym rynnowym Jeziorze Wojnowskim. Krajobraz wsi, to malowniczy teren, czyste środowisko, zróżnicowana konfiguracja terenu oraz duża ilość łąk i lasów. Łagodny klimat z przelotnymi opadami deszczu i dużym nasłonecznieniem oraz zachodnie umiarkowane wiatry stwarzają bardzo korzystne warunki zarówno dla rolników dla upraw polowych jak i dla turystów oraz wypoczywających we wsi. Nizinny charakter tej krainy uformowany przez lodowce od wieków wykorzystywany był przez człowieka. Czysty ekologicznie rejon, brak kopalin i wieloletnie tradycje zdecydowały o rolniczym charakterze tego obszaru. Ponad pięćdziesiąt procent ogólnej powierzchni geodezyjnej wsi zajmują lasy: sosnowe, olszowe bukowe, dębowe i brzozowe. Bogactwem lasów jest atrakcyjna szata roślinna, którą stanowią mchy i paprocie, a w okresie jesiennym obfitują w grzyby.

Walory klimatu
Cechą charakterystyczną Nowego Kramska i okolic jest łagodny klimat. Zimy zazwyczaj są tu krótkie, wiosny wczesne i ciepłe. Według danych ze stacji opadowej w Kargowie za lata 1955-1969 średnia suma opadów w tym rejonie wynosi 592 mm Na podstawie danych dla stacji w Zbąszyniu odległej od jeziora Wojnowskiego o około 30 km, średnia temperatura roczna w tym rejonie wynosi 8,2 °C, średnia temperatura lipca i sierpnia 17,2 °C, liczba dni gorących o temp. maks. pow. 25 °C 35,9 dni.

Walory szaty roślinnej
Wokół Nowego Kramska w bliższej i dalszej odległości znajduje się dużo lasów. Dominują tu jednak lasy silnie przekształcone w wyniku kilkusetletniej gospodarki leśnej, a dużą powierzchnię zajmują też lasy posadzone w ciągu ostatnich 150 lat na gruntach dawniej użytkowanych rolniczo. W rezultacie, mimo dużej powierzchni leśnej, bardziej naturalne fragmenty lasów należą do unikatów i osobliwości przyrodniczych. Najbliższym nam przykładem tego jest rezerwat leśny "Laski" utworzony w roku 1977, który chroni zbiorowiska łęgu wiązowego, łęgu olszowo-jesionowego oraz grądu z licznymi drzewami o wymiarach pomnikowych.
Dominującym gatunkiem jest tutaj sosna zwyczajna, choć spotyka się tu również świerk, brzozę, jarzębinę, pojedyncze osiki i dęby szypułkowe. Korony drzew mają tylko jedną warstwę, a przez ażurowe igliwie sosen do dna lasu dociera dużo światła. Typowym składnikiem luźnego w borach podszytu jest jałowiec. W runie leśnym rośnie kilkadziesiąt gatunków roślin. W najsuchszych zbiorowiskach borowych jedyną okrywę gleby, poza opadłym igliwiem, stanowią porosty naziemnie, tworząc charakterystyczne bory chrobotkowe. Bory są ulubionym miejscem grzybiarzy, gdyż właśnie tu rosną liczne grzyby jadalne tworzące mikoryzy z sosną, m.in. borowiki, koźlarze, maślaki, kurki. Na pniach sosen rozwija się huba sosnowa, a na korzeniach okazały szmaciak gałęzisty. Wśród roślinności charakterystycznej dla Jeziora Wojnowskiego wyróżnia się grążel żółty, grzybień biały, lecz występuje tu także kruszczyk szerokolistny, pałka wodna, tatarak, oczeret jeziorny, manna mielec, pałka szerokolistna, rogatek sztywny, wywłócznik kłosowy, ponikło igłowe, turzyca zaostrzona, turzyca sztywna, rdest ziemnowodny, szczaw wodny, jaskier wielki, niezapominajka błotna, knieć błotna i rdestnica pływająca.

Świat zwierzęcy
Świat zwierzęcy borów położonych wokół Nowego Kramska jest stosunkowo ubogi. Wśród bezkręgowców dominują owady żerujące na sośnie. Charakterystyczne są kopce mrówek. Do mieszkańców borów należą ciepłolubne gady i płazy. W lasach gniazduje łącznie 15-30 gatunków ptaków. Są to m.in. zięba, paszkot, śpiewak, lelek, lerka, dzięcioł duży i czarny, świergotek drzewny, sikora czubatka i sosnówka.
Jezioro Wojnowskie wraz z trzcinowiskiem i pasem zadrzewień jest miejscem lęgu wielu gatunków ptaków, między innymi gągoła, cyranki, gęgawy, bączka, błotniaka stawowego, dziwonii, łyski, perkoza dwuczubego, krzyżówki i łabędzia niemego. Obserwowano tu również markaczkę, uhlę, edredona, nura czarnoszyjego i łabędzia krzykliwego. W pobliżu miejscowości spotkać można też większe ssaki: jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki i coraz częściej – zające.

Wody powierzchniowe
Jezioro Wojnowskie leży na Pojezierzu Łagowskim w dorzeczu Obrzycy w województwie lubuskim na południowy zachód od Babimostu na wysokości 53 m n.p.m.. Powierzchnia jeziora wynosi 229 ha. Akwen składa się z dwóch odnóg, każda długości ok. 3 km i szerokości ok. 0,4 km, zbiegających się ku południu w trzecią odnogę długości ok. 1 km. Maksymalna głębokość jeziora - 9,7 m, brzegi dość wysokie, piaszczyste, w większości porośnięte lasem sosnowym, do wschodniej odnogi wpływa Gniła Obra, wypływa z południowego krańca i kieruje się do Obrzycy. Na wschodzie Jezioro Wojnowskie połączone jest strugą Wąchabka z jeziorem Liny, Wąchabskim i Wielkowiejskim, na południowy wschód brzegu Jeziora Wojnowskiego leży Wojnowo, ok. 1 km na północ od zachodniej odnogi - wieś Nowe Kramsko.
Jezioro jest pochodzenia polodowcowego i zaliczyć je można do typu rynnowego. Jezioro Wojnowskie (Wschodnie i Zachodnie) przed 90 laty stanowiły jeden zbiornik w kształcie litery V. Przegrodzenie przewężenia nasypem drogowym z mostem spowodowało powstanie dwóch zbiorników od odmiennych ekosystemach. Część wschodnia przybrała charakter rozlewiska rzecznego na drodze rzeki Obry Leniwej, a część zachodnia jest typowym jeziorem polodowcowym. Na jeziorze obowiązuje strefa ciszy motorowej. Jezioro położone jest na obszarze chronionego krajobrazu. Do jeziora dopływają dwa cieki: z północy Obra Leniwa z jeziora Wojnowskiego Wschodniego i z północnego wschodu Rów z Nowego Kramska. Z jeziora wypływa w kierunku południowym rz. Obra Leniwa, prawobrzeżny dopływ rzeki Obrzycy będącej prawym dopływem Odry.
Cechą charakterystyczną jeziora Wojnowskiego Zachodniego jest fakt, że przepływające wody Obry Leniwej oddziaływają bezpośrednio jedynie na południową część jeziora powodując w niej częstszą wymianę wody. Jezioro Wojnowskie Zachodnie położone jest w I podstrefie (ścisłej ochrony) ujęcia wody dla celów komunalnych miasta Zielonej Góry zlokalizowanego na rzece Obrzycy. Rów, rzeka o tej nazwie przepływająca przez Nowe Kramsko, ma powierzchnię zlewni 20,25 km2 . W zlewni tej rzeki zalegają grunty słabo przepuszczalne, jedynie od strony północnej i południowej jeziora w dnie rynny glacjalnej zalegają grunty torfowe. W tej części zlewni w użytkowaniu rolniczym terenu przeważają grunty orne. Łąki zajmują dno doliny w rejonie Nowego Kramska i przy odpływie z jeziora.

Gleby
Struktura użytkowania gruntów we wsi jest następująca:
Ogółem 4.560 ha
- grunty orne 1.156 ha 25,35%
- łąki 220.53ha 4,84%
- tereny różne (lotnisko) 480,51 ha 10,54%
- lasy 2.388 ha 52,36%
- pozostałe 314,96 ha 6,91%
Grunty wsi mają zróżnicowane podłoże. Występują gliny, iły, piaski i torfy.

Drogi
Przez wieś przebiegają ważne szlaki komunikacji samochodowej. Droga wojewódzka nr 304, drogi powiatowe i gminne, które w sumie zajmują 2,3% powierzchni. Wieś obsługiwana jest przez komunikację autobusową. Na obrzeżach wsi zlokalizowany jest Port Lotniczy Zielona Góra - Babimost. Podstawowym walorem lotniska jest obok niedalekiego położenia zachodniej granicy państwa, bliskie położenie względem tras tranzytu międzynarodowego, a także korzystnego położenia względem głównych korytarzy powietrznych – bardzo dobry stan pasa startowego oraz infrastruktury lotniskowej. Obecnie są stałe, codzienne połączenia z Warszawą. Trwają starania do uruchomienia również portu Cargo.

Osobliwości kulturowe
Dla społeczności lokalnej, która jest głęboko katolicka, najważniejszym miejscem kultu jest kościół katolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny oraz Kapliczka przy Kalisku jak również kapliczki przydrożne. Co roku odbywa się odpust parafialny 8 września tj. w imieniny patronki Marii. Na wyróżnienie regionu zasługują coroczne dni krzyżowe. Obchody dni polegają na pieszych pielgrzymkach do kapliczek przydrożnych: Serca Pana Jezusa, świętego Antoniego i świętego Józefa Robotnika. Obchody te, to szczególne dni modlitw za rolników i uprawy polowe oraz stosowną pogodę.
Przez cały miesiąc maj odprawiane są nabożeństwa majowe, w kościele jak i przy przydrożnych kapliczkach. Śpiewana wtedy jest litania do Najświętszej Marii Panny oraz pieśni majowe: Chwalcie łąki umajone, Po górach dolinach.
Najwcześniejsza notatka potwierdzająca istnienie kościoła w Nowym Kramsku pochodzi z roku 1640. Wymienia ona także nazwisko autora zapisku w kronice kościelnej, proboszcza nowokramskiego ks. Jana Janowicza, zakonnika obrzańskiego z klasztoru cystersów. Grunt pod budowę otrzymali cystersi obrzańscy od księcia Zalto, właściciela Klępska. W samym Klępsku już wcześniej zbudowali inny kościół, który był początkowo kościołem parafialnym dla Nowego i Starego Kramska. Ale że droga z obu tych wsi była dość daleka, postanowił książę Zalto wyznaczyć plac pod budowę kościoła w Nowym Kramsku. Pierwszą kaplicę wzniósł tu na własny koszt.
Wnętrze kościoła wyposażone było w owych czasach całkiem imponująco. Kronika z 1640 roku wspomina o "ołtarzu wielkim roboty staroświeckiej" i dwóch ołtarzach bocznych, o wielkim krucyfiksie, złotych naczyniach liturgicznych, licznych ornatach, kapach, o pięknych obrusach i baldachimie. Dzwonnica szczyciła się trzema dzwonami; oprócz nich na wieży kościelnej dźwięczała sygnaturka, wzywając wiernych na nabożeństwa. Jak wyglądał kościół nowokramski w r. 1660, dowiadujemy się z Inwentarza generalnego kościoła kramskiego, sporządzonego przez ks. Grzegorza Gołembiewskiego, profesora klasztoru oberskiego. Kościół był wówczas drewniany, obity tarcicą; ściany wewnątrz malowane. Na dachu znajdowała się mała wieżyczka z sygnaturką. Drewniana dzwonnica ze wspomnianymi już dzwonami stała obok kościoła. W ołtarzu znajdował się piękny obraz Najświętszej Maryi Panny, który zdobiły wieńce i wota w postaci sznurów pereł i srebrnych tabliczek.
W 1697 r., za probostwa ks. Dulczewskiego, dobudowano do kościoła kaplicę św. Izydora. W tymże czasie dobudowano nową plebanię, gdyż stara była już zniszczona i groziła zawaleniem.
W końcu XVII w. ubożejący z roku na rok kościół nowokramski znajdował się w opłakanym stanie. Ściany i belki spróchniały, dach się walił, podczas deszczu wszędzie przeciekała woda. Trzeba było koniecznie pomyśleć o budowie nowego kościoła albo o restauracji starego. W r. 1750 ks. Alberyk Lęgowski objął parafię nowokramską. Zastał nie tylko chylący się ku ziemi kościół, ale i zrujnowaną plebanię, którą trzeba było odnowić. Ubóstwo parafian nie pozwalało na zebranie potrzebnych funduszy. Ks. Lęgowski zwrócił się więc o pomoc finansową do opata oberskiego, o. Michała Józefa Loki. Subsydium klasztoru wystarczyło na  budowę plebanii i postawienie obok niej potrzebnych budynków gospodarczych.
Kolejnym proboszczem parafii został ks. Ignacy Jan Węclewicz. Jeszcze w okresie międzywojennym starzy parafianie wspominali go z największym uznaniem i wzruszeniem, określając go jako gorliwego kapłana, patriotę, opiekuna i dobroczyńcę kościoła i ubogiej ludności w ciężkich czasach nieurodzaju. Wszystko, co posiadał, ofiarował na chwałę Bożą lub na pomoc dla tych, którzy wsparcia potrzebowali.
Następca ks. Węclewicza, ks. licencjat Stanisław Witek, objął parafię w r. 1871. W roku 1890 ks. Witek przeniósł się do miejscowości Tarnów-Lęgowo pod Wągrowcem, a na jego miejsce przybył ks. Stanisław Kulaszewski. Dzięki jego inspiracji powstaje pierwsze stowarzyszenie polskie - Towarzystwo Przemysłowców, z którego później wyłoniło się Towarzystwo Robotników. Nabożeństwa w kościele nowokramskim odbywały się prawie wyłącznie po polsku. Tylko 2 razy w miesiącu odbywały się w niedzielę ranne Msze św. ze śpiewem niemieckim. Podczas sumy, nieszporów, nabożeństw wielkopostnych, majowych, różańcowych, żałobnych, procesji Bożego Ciała, w dni krzyżowe - modlono się i śpiewano po polsku. Taki stan trwał aż do 1 września 1939 r.
Ciekawym obiektem jest tzw. pałac Rudeliusa, wzniesiony pod koniec XIX w. przez Emila Rudeliusa, ówczesnego właściciela wsi. Pałac był siedzibą rodową do 1945 r. Obecnie znajduje się w nim świetlica i biblioteka.
Wiatrak w Nowym Kramsku wybudowany został na początku XIX wieku. Najwcześniejsza historia o budowniczych i pierwszych właścicielach nie jest znana. Do wybuchu drugiej wojny światowej właścicielem był Maksymilian Modrzyk. W roku 1936 dokonał on przeróbki obiektu. Wymontowano wówczas elementy nośne  konstrukcji i oparto ją na ceglanej podmurówce ułożonej pod ścianami wiatraka. W czasie remontu wymontowano większość mechanizmów mieląco-czyszczących wraz z kołem palecznym i wałem. Na ich miejsce ustawiono urządzenia elektryczne produkcji niemieckiej oraz zamontowano nowy system urządzeń transportujących mlewo i zboże. Wiatrak usytuowany jest przy drodze polnej prowadzącej od centrum wsi w kierunku północno- zachodnim. Ścianą nawietrzną skierowany jest w kierunku zachodnim. Wykonany jest w konstrukcji słupowo-ryglowej z drewna sosnowego, której głównymi elementami konstrukcyjnymi są cztery słupy narożne połączone poziomymi belkami ukośnymi zastrzałami. Konstrukcja ustawiona jest na prostokątnym fundamencie (fundamenty ceglane o grubości 0,55 m, posadowione na głębokości 1,2 m) z cegły łączonej zaprawą cementową. Ściany szalowane deskami na styk. Dach naczółkowy od strony śmigieł (śmigła zostały uszkodzone przez wiatr i zdemontowane w 1936 roku), dwuspadowy, krokwiowy, kryty deskami i papą. Płatwie ścian dłuższych wychodzą poza obręb budynku tworząc szczyt nadwieszony, szalowany deskami pionowo. W nawietrznej części dachu znajduje się okno wycięte w szalunku ścian oraz osadzone w ramach zamocowanych w konstrukcji szkieletowej wiatraka. Okno jest skrzynkowe, dwuskrzydłowe, sześciopolowe. Drzwi - zbożowe i mączne - płycinowe. Ramę tworzą słupy konstrukcji ścian. Drzwi wejściowe spongowe. Okno w południowej elewacji w słupach w konstrukcji dwuskrzydłowe, czteropolowe.
Do poszczególnych kondygnacji wejście schodami jednobiegowymi wpuszczanymi. Wyposażenie młyna: na parterze znajduje się czyszczarnia do zboża wraz z tryjerem o konstrukcji metalowej. I piętro: kosz zasypowy, gniotownik kamienny - sztorcowy, mieszarka o pojemności 1 tony. Maszyny  te poruszane są przez transmisję o długości 7 m wraz z łożyskami. Oprócz tych urządzeń znajdują się: dwa elewatory pojedyncze i dwa podwójne, mieszarka pionowa na otręby, walec pojedynczy. Na drugim piętrze znajdują się następujące urządzenia: Kosz nasypowy do zboża, łuszczarka szmerglowa z wietrznikiem, druga łuszczarka szmerglowa, szczotkarka, filtr tłoczący czterorękawowy, elewatory: pojedynczy i podwójny. Na poddaszu znajduje się silnik elektryczny (źródło napędowe młyna) o mocy 14 kW, winda mechaniczna do podnoszenia worków, odsiewacz płaski dwudziałowy, szafa aspiracyjna dwurękawowa z wietrznikiem, transmisja, na której osadzone są tarcze (5 sztuk), elewator pojedynczy, filtry: dwu- i czterorękawowy. Przy budynku młynarskim znajduje się szopa przylegająca do budynku młynarskiego, służąca jako warsztat podręczny dla młyna. Młyn w Nowym Kramsku wpisany jest do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją z dnia 19 czerwca 1980 r. pod nr 3169.

Tradycja, obrzędy, gwara
Specyficzne dla miejscowości tradycje i obrzędy, które niegdyś były kultywowane przez miejscową społeczność, dzisiaj ulegają zapomnieniu. Pięknie o zwyczajach i obyczajach w Nowym Kramsku pisał Wiesław Sauter w książce „Z walk o wolność Babimojszczyzny”.
Kramskie wesele. Jak dochodziło do ożenku w dawnych czasach (w okresie międzywojennym)? Młodzi nie chodzili ze sobą zbyt długo, nieraz tylko trzy dni. Zmówiny następowały raczej między rodzicami, młodzi nieraz nawet nie zdążyli się poznać. Uroczyste zaręczyny nazywano "ślubinami", uczestniczyły w nich rodziny kojarzonej pary i wybrani nieliczni koledzy i koleżanki młodych. W niedzielę po zapowiedziach młodzi zapraszali gości na wesele. Nie wypadało odmówić, ponieważ oznaczałoby to nieszczęście. Według prastarych tradycji wszyscy we wsi uważali za obowiązek pomóc sobie w wyprawieniu wesela. Na tydzień przed ślubem zaczynały napływać do domu weselnego dary w naturze: masło, jaja, kury, gęsi, mąka, słowem wszystko, co może przydać się do sporządzenia biesiady weselnej.
Trzy dni przed uroczystością w domu weselnym piekło się kołacz (ciasto z kruszonką), który dawniej rozsyłano do wszystkich domów we wsi, a później tylko do tych rodzin, które ze względu na brak miejsca nie były zaproszone, a którym chciało się wyrazić za pomoc i uhonorować. Dziewiczy wieczór w dzień przed ślubem dawał okazję do złożenia przez zaproszonych weselników prezentów dla młodej pary. Panna młoda gościła przede wszystkim swoje przyjaciółki. Wieczorem mieszkańcy całej wsi znosili w tym czasie stare garnki, butelki i zbędne naczynia, które tłuczono przed progiem domu "na szczęście" młodym. Przychodzących trzeba było poczęstować wódką i kołaczem. Zwyczaj ten przetrwał do dziś i każde wesele w Nowym Kramsku musi być poprzedzone przez pulter.
Piórnica - Długie zimowe wieczory upływały w wielu domach pod znakiem darcia pierza. Był to rodzaj wzajemnej pomocy: w jednej chacie gromadziło się nieraz kilkanaście kobiet i dziewcząt i przez kolejne wieczory darły pierze. Były one potrzebne: każda zapobiegliwa matka hodowała gęsi, by z ich piór zrobić później córce pierzynę i poduchy, które stanowiły podstawowy element wiana młodej panny. Wieczory te upływały na rozmowach, opowiadaniu niezwykłych historii, a często – jak to wśród kobiet bywa - na zwykłym plotkowaniu. Dość często ten monotonny nastrój wieczoru przerywali chłopcy, którzy wpadali do izby znienacka i dmuchali co sił w piersiach w pierze.
Nowe Kramsko wyróżnia specyficzny dialekt gwary kramskiej, kształtowany przez lata. W tym miejscu należy wymienić takie słowa jak:
płat – ścierka, polewaczka - śmigus dyngus, skobryszek – skowronek, sytko – sitko, dziekolik – gdziekolwiek, ledadzie – gdzieniegdzie, jakikolik – jakikolwiek, ledachto – ktokolwiek, cokolik – cokolwiek, tydziń – tydzień, sobo - z sobą, razem, pościelo – posłać, dużyki – długi, na szago - na skos, dlejszy – gorszy, dlić – dłużyć, żejtszy – rzadszy, twieszy – twardszy, ścielna – kotna, sprośno – prośna, lichotko - chudy, drobny, chłopieczek – chłopina, pszytrocować - nakazać, przykazać, wudzki - lejce, wodze, pilować – pilnować, uważać – pilnować, załobalić – zawinąć, łodbalić – odwinąć, łobalić – przewrócić, zatusnonć – zamknąć, zakluczyć – zamknąć, dum – korytarz, siń – korytarz, śtupować – cerować, ćmota – ciemno, żynuńć – gnać, krakyczka – rękojeść, dybel – skobel, wytrzyszczać – wytrzeszczać, kachelnik - wanienka do grzania wody, wmurowana do pieca, fieruna – firana, ućknie – ucieknie, plumpa – stunia, glondać – patrzeć, żyń – pędź, kidać – roztrząsać, śpiksz – spichlerz, deczki – serwetki, zawdy – zawsze, tumpać – tupać, plumpać – pompować, kolmus – tatarak, siypka – szufelka, locek – halka, zwunek – dzwonek, pumywać – zmywać, kica – kok, lyrka - klucz do łyżew, śluka – czkawka, kluka – kwoka, husia - gwałtowny deszcz, czkać – czekać, dęboki – głęboki, dyle – podłoga, golarz – fryzjer, kapołka – serwatka, kluka – kwoka, naśtelować – przygotować, nicpoty – niegrzeczny, niezdrowisko – katar, pacharzyna – pęcherz, pataractwo - niedbalstwo, plećka – filiżanka, posoba – sufit, przeglądko – lustro, pouchraniać – posprzątać, sa – tu, spozimek – wiosna, zemla – bułka, śworta - skórka od słoniny, ryćka - stołek, taboret, kalisko - staw, kałuża, ślapka - plasterek wędliny, świgać – rzucać, nućlać - cyckać, żuć, pulać – sikać, fryśny – świeży, wiśny – wilgotny, kiszka – kiełbasa, miuśna – salceson, leberka – pasztet, śnijtka - kromka chleba, siutki - strąki grochu, żgak - kolec cierń, kiklać – łaskotać, śwyrlać – trząść, busia – babcia, gasa – ulica, jaucha – gnojówka, murchle - morele, brzoskwinie, kosmatki – agrest, świętyjonki – porzeczki, świecary - robaczki świętojańskie, wetkać – włożyć, pończochy – skarpety, umawiać się - kłócić się, pultrać - trzaskać, hałasować, siepla – chochla, myjka - mała koza, kocać – rzygać, śnudra – katar, plynce - placki ziemniaczane, dej mi bicki - daj mi całusa, szur – szczur, śnobel – dziób, kryka - kula do podpierania, jedza – posiłek, mieć bołka - obrazić się, muki - obrazić się, poklekrać – poplamić, klaprować -sortować ziemniaki, skorcz – szpak, gąba - gęba, twarz, bruma - duża mucha, bronk – chrabąszcz, stojał – stał, patynki – papcie, tunkać - maczać w czymś, pyrki – ziemniaki, kwyrlonki - zupa ziemniaczana, wosiuna – gąsienica, humbać – huśtać, guś – gęś, guła – indyk, kokot – indyk, cyga – koza, womborek – wiadro, tytka – torebka, bachyrek – garnuszek, reśle – czereśnie, mećko – cielaczek, maciek z dytkim - duża kaszanka, badejki – kąpielówki, młodzie – drożdże, grouba - kiełbasa śląska, fajna - kiełbasa parówkowa, lucier – lizak i wiele innych.
A oto próbka tekstu gwarowego z Nowego Kramska:
Raz jidzie pogrzyb w Krómsku. Jes czwarta godzina. Naraz widzime przed sobó światołko kole tych smóntarza. I te światołko przydzie pródko do ludzi kole tych smóntarza i zajś przed tymi ludziuma pródko ućknie. Raz jidzie Tumka zez Babimostu do Nowych Krómska i przydzie pod wiejś i mu światołko pokazało i myjślół, że już jes w Krómsku i te światołko zaprowadziło gu na łóku i pon zginóło.
Inne specyficzne tradycje i obrzędy to: spotkania opłatkowe i andrzejkowe w bardzo licznych gronach, obchody nocy świętojańskiej, wycieczki rowerowe. Do dużych imprez należą również Wiolinkowe Spotkania z Rodziną, wieczorki strażackie. Większość spotkań uświetnia potrawami KGW, słynne z wyśmienitych dań w całej okolicy.

Specyficzne potrawy
Niespotykane w innych regionach, a tradycyjne dla naszej wsi specyficzne potrawy to: kwaśne jaja, kwyrlonki, pyry z twarogiem, breja śledziowa, zupa z oparzenia, a z wypieków: placek na strojzlach, czy też bocianie gniazda. Tradycje dobrych dawnych potraw są kontynuowane przez kramskie gospodynie przy okazji różnych uroczystości świeckich i kościelnych. Panie z Koła Gospodyń Wiejskich z powodzeniem biorą udział w różnych konkursach kulinarnych, odbywających się w województwie lubuskim. Na fotografii powyżej potrawa: „kwaśna jaja”(źródło: www.kramsko.pl.tl)

Zespoły artystyczne
Nowe Kramsko należy do Regionu Kozła i znajduje się na szlaku koźlarskim, którego celem jest prezentacja i popularyzacja tradycji kultury ludowej, licznych śladów walk powstańczych o zachowanie polskości oraz różnorodnych walorów turystycznych i przyrodniczych. Ich adresatem są zarówno mieszkańcy gmin, przez które przebiega szlak jak i przybysze – turyści. Dla miejscowych jest on szansą na pogłębienie świadomości wspólnotowej oraz integracji, przybyszom zaś pozwoli na poznanie unikalnej w skali kraju tradycji i kontakt z nieskażoną przyrodą.
W Nowym Kramsku kultywuje się tradycje związane z charakterystycznym instrumentem tego regionu – kozłem. Dobrym tego przykładem jest istniejąca tu kapela koźlarska. Przy szkole podstawowej już od 1970 roku działa zespół taneczno-wokalny Wiolinki. Również obecnie Wiolinki przygotowują wiele ciekawych imprez, popisów artystycznych dla szkoły, środowiska, Regionu Kozła i województwa. Zespół kultywuje folklor nowokramski, realizując go przez naukę tańców i przyśpiewek regionalnych. Repertuar zespołu jest bardzo bogaty. Wspomnieć tu trzeba o takich tańcach, jak: „Szewczyk”, „Łobrażony”, „Gołómbek”, „Miała baba Mikołajka”, „Cyga” oraz pieśniach: „Kaśka”, „Te krómskie zygary” i „Krómskie dźywki”.

Oświata i kultura
We wsi funkcjonuje Zespół Edukacyjny, na który składają się:
- Szkoła Podstawowa w Nowym Kramsku 6 klasowa z biblioteką szkolną, izbą pamięci,
- Publiczne Przedszkole w Nowym Kramsku 40 miejsc
- Oddział Przedszkolny w Starym Kramsku 20 miejsc.
W Nowym Kramsku rolę centrum kulturalnego pełni Dom Kultury z salą wiejską, które zlokalizowane są przy ul. Gromadzkiej. Obiekty te mają do dyspozycji: salę klubową z bilardem, salę telewizyjną, salkę spotkań, filię biblioteczną z 8.543 woluminami oraz dużą salę widowiskową.

Tereny i obiekty
Tereny mieszkalne w Nowym Kramsku zajmują powierzchnię 30,83 ha, natomiast tereny komunikacyjne 105, 75 ha. Na terenie wsi zgodnie z obowiązującym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy istnieje możliwość lokalizacji zabudowy siedliskowej związanej z działalnością rolniczą. Tereny wokół Jeziora Wojnowskiego sukcesywnie są przekształcane pod zabudowę letniskową i rekreacyjną. Obecnie kilka działek jest zabudowywanych. W miarę rozwoju terenów postępować będzie także rozwój strefy usługowej związanej z obsługą turystyczną, co wpłynie pozytywnie na społeczność lokalną. Atrakcyjne położenie wsi nad jeziorem, w niedużej odległości od Zielonej Góry, powoduje duże zainteresowanie nieruchomościami. Obiekty kubaturowe wykorzystywane są przez rolników w celach magazynowych lub budowlanych. We wsi istnieje kuźnia z lat przedwojennych, która zlokalizowana jest w przepięknym stylowym budynku. Na obrzeżu wsi zachował się drewniany młyn - koźlak. Pięknym obiektem, wymagającym remontu i renowacji zewnętrznej jest pałacyk położony w środku wsi. Służy on mieszkańcom jako Dom Kultury i jest chlubą kramszczan.

Place i miejsca publicznych spotkań
Do ewentualnego miejsca spotkań publicznych aspiruje piękny pałac i położona obok sala wiejska. Aby sprostać oczekiwaniom mieszkańców, obiekty te zostaną wyremontowane i to w najbliższej przyszłości. W remizie OSP jest sala, która służy do organizowania spotkań okolicznościowych i wieczorków. W budynku szkoły podstawowej wielokrotnie w ciągu roku spotykają się mieszkańcy wsi na różnych uroczystościach.

Miejsca sportu i rekreacji
Dzieci mają możliwość aktywnego wypoczynku na boiskach przy miejscowej szkole podstawowej oraz na boisku przy świetlicy, z którego korzystają m.in. podczas wakacyjnych półkolonii. Ciekawe położenie nad jeziorem daje duże możliwości korzystania z lokalnych plaż i kąpielisk. Atutem Nowego Kramska jest właśnie położenie. Tędy prowadzą piękne szlaki rowerowe m.in. do rezerwatu Laski, w którym znajduje się bardzo interesująca ścieżka dydaktyczna przygotowana z myślą o młodzieży, choć nie tylko. Jeziora i lasy stwarzają niepowtarzalne warunki dla rozwoju turystyki pieszej i rowerowej.

Szlaki turystyczne, ścieżki dydaktyczne
Nowe Kramsko leży na trasie Szlaku Koźlarskiego im. Tomasza i Walentego Brudłów. Wyróżnikiem tego szlaku jest instrument muzyczny zwany kozłem, stąd pochodzi nazwa regionu. Celem tego szlaku jest prezentacja i popularyzacja tradycji ludowych Regionu Kozła, licznych śladów walk powstańczych, o zachowanie polskości oraz walorów turystycznych i przyrodniczych. Trasa Szlaku Koźlarskiego wiedzie przez następujące miejscowości: Kopanica – Mała Wieś – Wąchabno – Linie – Wojnowo – Stare Kramsko – Kolesin – Nowe Kramsko – Laski – Podmokle Małe.
Przez Nowe Kramsko przebiega ścieżka dydaktyczno-historyczna gminy Babimost. Jest to szlak wiodący po zabytkach, miejscach pamięci narodowej i innych miejscach historycznych, przy których znajdują się tablice z opisem tych obiektów w języku polskim i niemieckim. Na każdej z nich znajduje się zdjęcie przedstawianego obiektu oraz mapa miasta lub gminy, na której zaznaczone są kolejne punkty tej ścieżki. Kramskie „przystanki” tego bardzo interesującego szlaku to: kościół parafialny, pamiątkowy obelisk poświęcony poległym powstańcom wielkopolskim i piękny pałacyk.

Rolnictwo i struktura gruntów
We wsi jest 76 rolników prowadzących gospodarstwa rolne, których średnia wielkość wynosi ok. 17,5 ha. Na terenie wsi dominują gleby średniej i słabej jakości. Przydatność rolnicza gleb klasyfikuje wieś do rejonu gleb średnich, w których przeważa kompleks gleb żytnich słabych. Obserwuje się malejącą uprawę ziemniaków i buraków pastewnych na rzecz rzepaku. Zboża konsumpcyjnego uprawia się stosunkowo niewiele. Warzywa uprawia się w dużym rozdrobnieniu i nie przedstawiają one znaczącej produkcji. Obsada zwierząt gospodarskich jest bardzo zmienna i w dużej mierze zależy od koniunktury na rynku rolnym.

Miejsca noclegowe, hotelowe
W centrum Nowego Kramska funkcjonuje Viavilla – hotel z restauracją. Można tutaj wypocząć w pięknie urządzonych pokojach hotelowych o nazwach nawiązujących do ich wystroju, np. Amsterdam, Bali, Grecja, Kyoto, Marrakesh, czy Meksyk, można też spróbować dobrej kuchni i odprężyć się w saunie.

W skład Gminy Babimost wchodzi sześć sołectw: Kolesin, Podmokle Małe, Laski, Podmokle Wielkie, Nowe Kramsko i Stare Kramsko, które zamieszkuje 2.323 osoby. Ogólna powierzchnia wszystkich sołectw wynosi 8.859,41 ha. z czego na poszczególne sołectwa przypada:

brak danych

Niech zbliżające się Święta Bożego Narodzenia
będą pełne niezapomnianych chwil i radosnych wzruszeń,
niosąc szczęście i nadzieję.
Nowy Rok niech sprzyja realizacji osobistych marzeń
i napawa optymizmem.

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia
oraz wiele sukcesów w Nowym Roku!

Burmistrz Babimostu
Bernard Radny

www.solaratlas.pl